Sarah Shifferd, Trần Khiết Bách dịch
Một buổi chiều đầu xuân tại Portland, Oregon. Nhìn theo vẻ ngoài thì tôi vừa tản bộ qua những khu vườn đầy hoa cực kỳ tinh tế và những dãy nhà đẹp tuyệt vời có kiến trúc theo phong cách Craftsman, đã được thắp sáng ở bên trong, tương phản với cảnh trời chiều chạng vạng. Trong tâm tôi, những suy nghĩ mâu thuẫn không ngớt gây nên sự huyên náo chung quanh nỗi bất hạnh không thể tỏ lộ. Một tấm ngân phiếu của khách hàng đã không đến kịp lúc khiến tôi hầu như rỗng túi. Công việc của tôi trong ngày hôm ấy chỉ toàn là những bực tức và căng thẳng. Tôi đã hoàn toàn thuyết phục được chính mình, dựa trên tình trạng căng thẳng thần kinh do chứng rối loạn tâm thần của tôi, rằng tôi thiếu cảm hứng, không đủ quyết đoán, không đủ chú tâm, không đủ sáng tạo và không đủ điên khùng đối với người phụ nữ mà tôi đã từng theo đuổi. Một người bạn vừa hủy bỏ cuộc hẹn gặp nhau vào buổi chiều. Cảm thấy sự đen tối đang nhận chìm sự bén nhạy của tâm trí, tôi cố giữ một giọng điệu nhẹ nhàng để thăm dò một vài người bạn khác xem sao, đề nghị với họ cùng đi ăn tối theo kiểu Mexico hay đi xem một cuộn phim. Tất cả bọn họ đều đã có những kế hoạch riêng, có những người khác cần gặp, có những việc khác phải làm. Tệ hại hơn nữa, ngay cả con mèo đen nhỏ bé xấu xí của tôi, tôi vẫn gọi nó là Drolma Jangsem, cũng có cái gì trong đầu khiến nó bỏ ra ngoài ngủ trên lối chạy xe vào nhà chứ không chịu nằm trong nhà.
Khi rẽ vào đại lộ Hawthorne và bước vào New Seasons Market, tôi tính toán trong đầu xem những món nhu yếu phẩm nào tôi có đủ khả năng mua sắm và những món nào không. Ánh đèn vàng rực rỡ của cửa hàng làm cho tôi cảm thấy ngột ngạt, những bó hoa trang trí khiến tôi chói mắt và anh chàng đứng gác ở quầy hàng lại quá mức thân thiện. Tôi chọn một vỉ trứng, một gói bánh tráng bột bắp và nửa ký cà-rốt.
Tôi đang cân nhắc về món bơ hạnh nhân thì tiếng nhạc cất lên. Trước hết là một đoạn dạo đầu ngớ ngẩn với nhạc khí điện tử, thế rồi một chuỗi âm thanh trầm để báo hiệu bài hát. Tôi lạnh cứng người. “Đừng, đừng”.
Tôi van lơn với cả vũ trụ. “Xin đừng chơi bản nhạc này”. Cả vũ trụ cũng vẫn cứ chơi bản nhạc ấy. Giọng nam trung đầy âm hưởng của ca sĩ Scott Walker trưởng nhóm The Walker Brother đã vang vọng trên khắp các mặt hàng. Cô đơn là chiếc áo choàng anh mặc…*
Tôi nghiến chặt hai hàm răng và gồng cứng toàn thân. Sự thôi thúc trong lòng tôi về việc phải thoát khỏi những cái loa và quăng chúng ra khỏi tấm kính cửa sổ chỉ dịu đi bởi một thực tế là tôi chẳng biết chúng nằm ở chỗ nào.
Ánh mặt trời sẽ không còn soi sáng nữa
Ánh trăng sẽ chẳng còn treo trên bầu trời*
Tôi chụp vội lấy lọ bơ hạnh nhân và vài trái táo rồi nhanh chóng lao về hướng quầy tính tiền. Viên kế toán là một anh chàng người Pháp nhỏ thó chẳng thèm nói với tôi một lời. Tôi quan sát anh ta đang cẩn thận đặt từng trái táo lên bàn cân rồi dán mã hiệu vào.
Lệ luôn làm mờ mắt bạn
Khi bạn không có tình yêu!*
Con đường là sự an toàn. Những cánh cửa tự động lách cách đóng lại sau lưng tôi. Chuyến xe buýt tôi hy vọng đón được đã nhanh chóng vù qua trước mặt tôi. Tôi cố tình không nhận ra anh chàng bán báo, cho y là một kẻ vô gia cư, rồi cáu kỉnh chạy nhanh về phía trạm xe buýt kế tiếp cách đó hai khối nhà. Tâm tôi đang lập lại bản nhạc mà tôi vừa tìm cách bỏ trốn. Này em, tôi cần em… Tôi không thể đi… đi… tiếp*.
Tôi mặc kệ cho bản nhạc tiếp tục vang lên trong đầu tôi suốt một nửa khối phố. Khi đến phần hợp ca, tôi bỗng hát lên theo với nhịp thở. Tôi dứt khoát chống lại nụ cười đã nổi cáu với tâm trạng tăm tối của mình. Nhưng vào lúc đến được trạm xe buýt, tôi đã bật cười lớn vừa đủ gây sự chú ý của những người cùng chờ chuyến xe Tri-Met với tôi. Tôi nuốt vào lòng những tiếng cười khúc khích, kéo lê mấy cái túi đựng thực phẩm đặt lên chiếc ghế chờ và giả vờ như trông đợi chuyến xe.
Tôi yêu cái khoảnh khắc mà thế giới bên ngoài phản ánh hoàn hảo những ảo tưởng của mình; hoặc, tôi có thể nói, khi tôi có thể thực sự nhìn thấy cái thế giới bên ngoài phản ánh hoàn hảo đến như thế những ảo tưởng của tôi.
Tự điển Anh ngữ trên mạng định nghĩa tính từ “lonely (cô đơn)” là “bị ảnh hưởng bởi, có đặc tính là, hoặc gây nên một cảm giác buồn chán vì ở một mình; thiếu tình bạn, sự nâng đỡ và mối giao tiếp mang tính thông cảm, thân hữu…”.
Chúng ta đều biết cái cảm giác ấy. Sự cô đơn cảm nhận được sự phân chia, sự cách biệt tại mỗi một sự thay đổi về tính khí hay hoàn cảnh có thể xảy ra. Giống như người bạn tối tăm của nó là Sự Buồn Chán, nó sống trong một thế giới nhỏ bé hẹp hòi, những bờ mé của tấm ảnh mờ nhạt và tròn trịa, như trong một chuỗi giấc mơ trên màn ảnh truyền hình. Và giống như Sự Buồn Chán, nó có một nguyên nhân duy nhất: cái tâm tự yêu mến chính mình.
Sự cô đơn chỉ tập chú về “Cái Tôi”; nó hướng đến cái tôi trong một sự ám ảnh. Và không phải chỉ bất kỳ cái tôi nào mà là một cái tôi tuyệt đối và hoàn toàn lầm lạc. Cái tâm đầy ảo tưởng khăng khăng một cách cứng đầu trong việc kể mãi một câu chuyện và tóm lấy bất kỳ điều gì đang xảy ra như là chứng cớ để nâng đỡ câu chuyện ấy. Khi ảo tưởng là sự yêu mến chính mình, khi ta níu chặt vào cái tâm thức chỉ thấy rằng “Cái Tôi” là điều quan trọng nhất (hoặc thấy “Cái Tôi” trong sự loại trừ tất cả những người khác), sự đau khổ sẽ đến một cách nhanh chóng và mãnh liệt. Và khi sự đau khổ có mặt một cách nhanh chóng và mãnh liệt như thế, ta chẳng còn có thể thấy mình đang làm gì hoặc tâm thức của ta đang ở nơi nào. Khi ta không thể thấy ta đang làm gì hoặc tâm thức ta đang ở nơi nào, việc bước một bước nhẹ sang phía bên trái, chỉ là đi dạo quanh cái sự nhầm lẫn ban đầu đó, cũng trở thành điều hoàn toàn không thể thực hiện được.
Sự cô đơn chỉ là điều dối trá. Sự thật là, chúng ta có thể tìm thấy khía cạnh đối nghịch của nó bất kỳ lúc nào trái tim của ta mở ra cho những chúng sinh đang ở trước mặt ta – cứu vớt một con côn trùng đang bị đuối trong một hồ nước, dừng lại để vuốt ve một con mèo đang đứng bên đường, trò chuyện thực sự thân tình với một người đang bị bối rối trên một chuyến xe buýt, giúp một người nào đó thực hiện một dự án, kể cả ngồi một mình tại nhà, đọc một tờ báo. Sự thật là, ta có cô đơn hay không không phụ thuộc vào thái độ của người khác; điều đó hoàn toàn phụ thuộc vào chính mình.
Scott Walker không chỉ quăng tôi ra khỏi cái ảo tưởng của mình bằng bài hát của anh, anh còn chỉ cho tôi một bài học căn bản trong một đường lối hoàn toàn mới mẻ. Anh đã đúng. Nước mắt luôn luôn làm mờ đôi mắt của ta khi ta không có tình yêu. Nhưng sự đánh mất tình yêu gây nên sự đau khổ cho chúng ta đó, sự cô đơn của chúng ta đó, không phải là tình yêu của người khác. Nó chính là tình yêu mà ta tìm thấy trong tim mình, cái tình yêu không điều kiện của ta đối với người khác, điều làm cho mặt trời (lòng từ) chiếu sáng và mặt trăng (trí tuệ) mọc lên giữa bầu trời trong xanh đang tỏa sáng tâm thức của chính chúng ta. Khi vô số chúng sinh vẫn có mặt mãi mãi, chúng ta thực sự chẳng cần bất kỳ điều gì khác. „
* Lời của bài hát The Sun Ain’t Gonna Shine [Anymore] (tạm dịch Mặt Trời Sẽ Không Còn Chiếu Sáng Nữa) sáng tác của Stanley Robert Crewe và Robert John “Bob” Gaudio vào năm 1965, được ban nhạc The Walker Brothers ghi âm năm 1966 và là một thành công lớn của nền âm nhạc dân gian Hoa Kỳ trong thế kỷ 20.
Nguồn: Loneliness, fpmt Mandala October-December 2012.
Khi rẽ vào đại lộ Hawthorne và bước vào New Seasons Market, tôi tính toán trong đầu xem những món nhu yếu phẩm nào tôi có đủ khả năng mua sắm và những món nào không. Ánh đèn vàng rực rỡ của cửa hàng làm cho tôi cảm thấy ngột ngạt, những bó hoa trang trí khiến tôi chói mắt và anh chàng đứng gác ở quầy hàng lại quá mức thân thiện. Tôi chọn một vỉ trứng, một gói bánh tráng bột bắp và nửa ký cà-rốt.
Tôi đang cân nhắc về món bơ hạnh nhân thì tiếng nhạc cất lên. Trước hết là một đoạn dạo đầu ngớ ngẩn với nhạc khí điện tử, thế rồi một chuỗi âm thanh trầm để báo hiệu bài hát. Tôi lạnh cứng người. “Đừng, đừng”.
Tôi van lơn với cả vũ trụ. “Xin đừng chơi bản nhạc này”. Cả vũ trụ cũng vẫn cứ chơi bản nhạc ấy. Giọng nam trung đầy âm hưởng của ca sĩ Scott Walker trưởng nhóm The Walker Brother đã vang vọng trên khắp các mặt hàng. Cô đơn là chiếc áo choàng anh mặc…*
Tôi nghiến chặt hai hàm răng và gồng cứng toàn thân. Sự thôi thúc trong lòng tôi về việc phải thoát khỏi những cái loa và quăng chúng ra khỏi tấm kính cửa sổ chỉ dịu đi bởi một thực tế là tôi chẳng biết chúng nằm ở chỗ nào.
Ánh mặt trời sẽ không còn soi sáng nữa
Ánh trăng sẽ chẳng còn treo trên bầu trời*
Tôi chụp vội lấy lọ bơ hạnh nhân và vài trái táo rồi nhanh chóng lao về hướng quầy tính tiền. Viên kế toán là một anh chàng người Pháp nhỏ thó chẳng thèm nói với tôi một lời. Tôi quan sát anh ta đang cẩn thận đặt từng trái táo lên bàn cân rồi dán mã hiệu vào.
Lệ luôn làm mờ mắt bạn
Khi bạn không có tình yêu!*
Con đường là sự an toàn. Những cánh cửa tự động lách cách đóng lại sau lưng tôi. Chuyến xe buýt tôi hy vọng đón được đã nhanh chóng vù qua trước mặt tôi. Tôi cố tình không nhận ra anh chàng bán báo, cho y là một kẻ vô gia cư, rồi cáu kỉnh chạy nhanh về phía trạm xe buýt kế tiếp cách đó hai khối nhà. Tâm tôi đang lập lại bản nhạc mà tôi vừa tìm cách bỏ trốn. Này em, tôi cần em… Tôi không thể đi… đi… tiếp*.
Tôi mặc kệ cho bản nhạc tiếp tục vang lên trong đầu tôi suốt một nửa khối phố. Khi đến phần hợp ca, tôi bỗng hát lên theo với nhịp thở. Tôi dứt khoát chống lại nụ cười đã nổi cáu với tâm trạng tăm tối của mình. Nhưng vào lúc đến được trạm xe buýt, tôi đã bật cười lớn vừa đủ gây sự chú ý của những người cùng chờ chuyến xe Tri-Met với tôi. Tôi nuốt vào lòng những tiếng cười khúc khích, kéo lê mấy cái túi đựng thực phẩm đặt lên chiếc ghế chờ và giả vờ như trông đợi chuyến xe.
Tôi yêu cái khoảnh khắc mà thế giới bên ngoài phản ánh hoàn hảo những ảo tưởng của mình; hoặc, tôi có thể nói, khi tôi có thể thực sự nhìn thấy cái thế giới bên ngoài phản ánh hoàn hảo đến như thế những ảo tưởng của tôi.
Tự điển Anh ngữ trên mạng định nghĩa tính từ “lonely (cô đơn)” là “bị ảnh hưởng bởi, có đặc tính là, hoặc gây nên một cảm giác buồn chán vì ở một mình; thiếu tình bạn, sự nâng đỡ và mối giao tiếp mang tính thông cảm, thân hữu…”.
Chúng ta đều biết cái cảm giác ấy. Sự cô đơn cảm nhận được sự phân chia, sự cách biệt tại mỗi một sự thay đổi về tính khí hay hoàn cảnh có thể xảy ra. Giống như người bạn tối tăm của nó là Sự Buồn Chán, nó sống trong một thế giới nhỏ bé hẹp hòi, những bờ mé của tấm ảnh mờ nhạt và tròn trịa, như trong một chuỗi giấc mơ trên màn ảnh truyền hình. Và giống như Sự Buồn Chán, nó có một nguyên nhân duy nhất: cái tâm tự yêu mến chính mình.
Sự cô đơn chỉ tập chú về “Cái Tôi”; nó hướng đến cái tôi trong một sự ám ảnh. Và không phải chỉ bất kỳ cái tôi nào mà là một cái tôi tuyệt đối và hoàn toàn lầm lạc. Cái tâm đầy ảo tưởng khăng khăng một cách cứng đầu trong việc kể mãi một câu chuyện và tóm lấy bất kỳ điều gì đang xảy ra như là chứng cớ để nâng đỡ câu chuyện ấy. Khi ảo tưởng là sự yêu mến chính mình, khi ta níu chặt vào cái tâm thức chỉ thấy rằng “Cái Tôi” là điều quan trọng nhất (hoặc thấy “Cái Tôi” trong sự loại trừ tất cả những người khác), sự đau khổ sẽ đến một cách nhanh chóng và mãnh liệt. Và khi sự đau khổ có mặt một cách nhanh chóng và mãnh liệt như thế, ta chẳng còn có thể thấy mình đang làm gì hoặc tâm thức của ta đang ở nơi nào. Khi ta không thể thấy ta đang làm gì hoặc tâm thức ta đang ở nơi nào, việc bước một bước nhẹ sang phía bên trái, chỉ là đi dạo quanh cái sự nhầm lẫn ban đầu đó, cũng trở thành điều hoàn toàn không thể thực hiện được.
Sự cô đơn chỉ là điều dối trá. Sự thật là, chúng ta có thể tìm thấy khía cạnh đối nghịch của nó bất kỳ lúc nào trái tim của ta mở ra cho những chúng sinh đang ở trước mặt ta – cứu vớt một con côn trùng đang bị đuối trong một hồ nước, dừng lại để vuốt ve một con mèo đang đứng bên đường, trò chuyện thực sự thân tình với một người đang bị bối rối trên một chuyến xe buýt, giúp một người nào đó thực hiện một dự án, kể cả ngồi một mình tại nhà, đọc một tờ báo. Sự thật là, ta có cô đơn hay không không phụ thuộc vào thái độ của người khác; điều đó hoàn toàn phụ thuộc vào chính mình.
Scott Walker không chỉ quăng tôi ra khỏi cái ảo tưởng của mình bằng bài hát của anh, anh còn chỉ cho tôi một bài học căn bản trong một đường lối hoàn toàn mới mẻ. Anh đã đúng. Nước mắt luôn luôn làm mờ đôi mắt của ta khi ta không có tình yêu. Nhưng sự đánh mất tình yêu gây nên sự đau khổ cho chúng ta đó, sự cô đơn của chúng ta đó, không phải là tình yêu của người khác. Nó chính là tình yêu mà ta tìm thấy trong tim mình, cái tình yêu không điều kiện của ta đối với người khác, điều làm cho mặt trời (lòng từ) chiếu sáng và mặt trăng (trí tuệ) mọc lên giữa bầu trời trong xanh đang tỏa sáng tâm thức của chính chúng ta. Khi vô số chúng sinh vẫn có mặt mãi mãi, chúng ta thực sự chẳng cần bất kỳ điều gì khác. „
* Lời của bài hát The Sun Ain’t Gonna Shine [Anymore] (tạm dịch Mặt Trời Sẽ Không Còn Chiếu Sáng Nữa) sáng tác của Stanley Robert Crewe và Robert John “Bob” Gaudio vào năm 1965, được ban nhạc The Walker Brothers ghi âm năm 1966 và là một thành công lớn của nền âm nhạc dân gian Hoa Kỳ trong thế kỷ 20.
Nguồn: Loneliness, fpmt Mandala October-December 2012.
Qua phương tiện thông tin đại chúng, người dân được biết rằng sáng 17-11-2011, hội trường Quốc hội đã nóng lên khi có một vị đại biểu thuộc đoàn TP.HCM phát biểu theo một bản văn viết sẵn đề nghị loại bỏ Luật Biểu tình ra khỏi danh sách dự án luật suốt nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII, mặc dù đây là một luật do Thủ tướng Chính phủ đề xuất thực hiện. Nhiều đại biểu ủng hộ ý kiến của vị đại biểu ở TP.HCM, trong đó có đại biểu thuộc các đoàn Ninh Thuận, Huế, và Bình Định đăng đàn nêu ý kiến. Chỉ riêng một vị đại biểu thuộc đoàn Đồng Nai đồng tình với việc cần nghiên cứu, soạn thảo để ban hành Luật Biểu tình và cho rằng nói như các đại biểu chống Luật Biểu tình là xúc phạm đến dân. Cùng ngày, báo Tuổi Trẻ đưa bài phỏng vấn vị đại biểu chống luật Biểu tình, cho biết quan điểm của vị này về thời điểm có thể ban hành Luật Biểu tình là khi trình độ dân trí cao hơn và kinh tế ổn định hơn. Một đại biểu khác cũng thuộc TP.HCM cho rằng nếu nói trình độ dân trí thấp là đã hạ thấp nền dân trí Việt Nam.