LÊ ĐỖ HUY (TỔNG HỢP)
Độc giả Việt Nam còn nhớ phe đảng Hứa Gậy gộc trong truyện về cách mạng Trung quốc Rừng thẳm tuyết dày, ấn hành những năm 1960. Từ đầu thiên niên kỷ mới, các nhà quan sát quốc tế ngày càng quan ngại hơn về tình trạng “quang côn” (guang gun - gậy trơ trụi - những người đàn ông không lập được gia đình) ở Trung quốc. Các nghiên cứu về vấn đề này cho rằng đây là đường dẫn tới tội phạm, giặc cướp, bất ổn, ở quốc nội, và gây chiến với các nước láng giềng.
Chuông báo động từ Nga
Dưới đầu đề “Báo chí xôn xao về mất cân bằng giới tính ở Trung quốc”[1]báo của ngành nhân khẩu học ở Nga năm 2005 giới thiệu một tổng quan về tình trạng này ở Trung Quốc, với những cảnh báo mà hôm nay nhìn lại, tỏ ra chính xác[2].
Nhiều học giả Nga (và phương Tây) đổ lỗi cho quốc sách “mỗi gia đình chỉ sinh một con” mà chính quyền Trung quốc đã ban hành năm 1979 là nguyên nhân gây ra tình trạng này. Các biện pháp thực hiện chính sách này khá cứng rắn: nếu vẫn sinh con thứ hai, gia đình sẽ bị phạt nặng. Bắc Kinh dự kiến rằng tới năm 2000, dân số Trung quốc sẽ chỉ lên tới 1,2 tỉ người. (Tuy nhiên, vào khoảng giao thừa thiên nhiên kỷ mới, dân Đại lục đã lên tới 1,3 tỷ nhân khẩu).
Trước đó, 2002, Hãng thông tấn Lenta của Nga đã cảnh báo rằng, tình trạng thiếu đàn bà sẽ buộc “chính phủ Trung quốc xung đột vũ trang với các nước khác”, để “giải quyết nạn thừa đàn ông”[3].
Âm thịnh dương suy?
Theo các học giả Trung quốc, điều này dẫn tới thay đổi thang giá trị trong xã hội, trước kia đàn ông chọn vợ cho mình, nay ngược lại, phụ nữ kén chồng. Nhưng dù địa vị xã hội của phụ nữ trưởng thành có tăng lên do phận “mỳ chính cánh” (cách nói của Hà Nội thời bao cấp chỉ sự khan hiếm), cá thể giới tính nữ ở Trung quốc có xu thế bị giết chết khi còn là bào thai có lẽ là cao nhất, vì các gia đình chỉ nhăm sinh ra con trai trong một quá trình dài.
Tạp chí Trung quốc Beijing Luntan năm 1997[4] cho biết, tình trạng thừa đàn ông đã trở thành đường dẫn cho các tội phạm như “cưỡng hôn, bắt cóc cô dâu, vi phạm chế độ hôn nhân một vợ một chồng, mua bán dâm, cưỡng hiếp …”. Mua bán, bắt cóc phụ nữ đã trở thành chuyện thường ngày ở huyện (ở nông thôn) trong khi nạn mãi dâm hoành hành ở các đô thị.
Tỷ lệ phạm tội đã tăng gấp ba lần trong 20 năm tính đến đầu năm 2004, khi số tội phạm nghiêm trọng tiến gần đến con số một triệu (khoảng 923 ngàn) được ghi nhận chỉ trong ba tháng đầu năm 2004. Đa số thủ phạm của các vụ trọng án là những thanh niên độc thân, chưa vợ, và bất mãn về vị thế của mình trong cộng đồng[5].
Học giả phương Tây nghiên cứu thâm hậu
Các nhà Trung quốc học phương Tây đã nghiên cứu vấn đề này khá công phu. Năm 2004, NXB MIT Press xuất bản cuốn sách Nạn Guang gun: nguy cơ từ châu Á (‘Bare Branches’ and Danger in Asia (2004)[6] của Valerie Hudson và Andrea den Boer. Sách được giải Otis Dudley Duncan Awardcủa Hiệp hội Xã hội học Hoa Kỳ (ASA).
Trong từ điển, Guang gun là trai (đàn ông) chưa vợ, độc thân, cô đơn, ế vợ. Gun (âm Hán Việt: côn) là cây gậy dùng để đánh nhau, guang (quang) ở đây là trần trụi. Người bản ngữ Anh dịch thành Bare Branches, cành không lá, không đâm chồi nảy lộc, không hoa. Guang gun hay bare Branches hôm nay trở thành một thuật ngữ quốc tế chỉ tình trạng thừa đàn ông không đính hôn (unattached males)ở Trung quốc đang ngày một gây lo âu cho an ninh toàn cầu[7].
Nhìn chung, chuyện gì sẽ xảy ra với một xã hội có quá nhiều đàn ông? Hudson và Boer biện luận rằng, về phương diện lịch sử, một tỷ lệ chênh lệch quá cao giữa đàn ông và đàn bà sẽ thành cò súng làm nổ bùng bạo lực cả trong nước lẫn quốc tế. Phần lớn tội phạm có yếu tố bạo lực là do nam thanh niên trẻ không được ràng buộc một cách ổn định về địa vị xã hội gây ra. Dù đây không phải là một quan hệ nhân - quả trực tiếp, nhưng xưa nay, sự dư thừa đàn ông thường có vai trò quyết định trong cách hành xử thiên vũ lực thường thấy trong cộng đồng. Các chính quyền thường xử lý tình trạng này bằng cách động viên số nam giới dư thừa vào các chiến dịch quân sự và các đại công trình có độ an toàn lao động thấp. Các nước mất cân bằng giới tính thường là những nước thực hiện chế độ chính trị độc tài.
Sách Nạn Guang gun: nguy cơ từ châu Á phản ánh nỗi khổ, sự bế tắc của những Guang gun - tiếng Trung quốc chỉ những chàng trai nghèo không lập được gia đình. Nạn Guang gun có xuất phát điểm từ một truyền thống phân biệt đối xử do giới tính (genderism) - một thực tại đã tước đoạt quyền sống của vô vàn bé gái ở Trung quốc, và cả ở một sốcác quốc gia châu Á khác.
Các tác giả cho rằng nạn Guang gun đe doạ ổn định khu vực và an ninh thế giới trong thế kỷ 21. Sách của Hudson và Boer được xem là một công trình khoa học công phu, nghiêm túc, được sách báo về an ninh khu vực châu Á – Thái Bình Dương trích dẫn thường xuyên.
Các tác giả phương Tây khác cho rằng vẫn khá phổ biến tình trạng các em gái bị mất hy vọng được sống[8] trước khi chào đời (phá thai sau khi nhận biết được giới tính), hoặc thậm chí bị sát hại sau khi lọt lòng[9].
Trận hồng thuỷ Guang gun
Để so sánh, trong bài “Quá thừa đàn ông, thiếu đàn bà” trên báo Times[10], cho biết sách báo cũng đánh giá đội ngũ Guang gun ở châu Á là khoảng 110 triệu, ở thời điểm giao thời giữa hai thiên niên kỷ.
Mất cân bằng giới tính ở Trung Quốc năm 2000. Các vùng có màu đỏ đậm có tỷ lệ sinh đẻ là từ 130 đến trên 150 em trai sơ sinh trên 100 em gái.
Trong bài “Thừa đàn ông - thiếu hoà bình” tác giả J. Power dẫn Thống kê dân số Trung Quốcnăm 2009, cho hay đang có một sự thiếu cân bằng rất nghiêm trọng về tỷ lệ sinh đẻ: 117 bé trai so với 100 bé gái. Ở tỉnh Hải Nam tỷ lệ này là 135/100. Hiện nay, có tới 97% người chưa lập gia đình trong độ tuổi từ 28 – 49 là đàn ông[11].
Các học giả cho hay các khu vực có màu đỏ rất sậm (tỉ lệ sinh đẻ là trên 150 bé trai/100 bé gái), đỏ sậm (tỷ lệ này là 140 - 150/100), đỏ (130 – 140), cũng như bức trang toàn cảnh về lệch cân bằng giới tính (skewed sex ratio) ở Trung Quốc vẫn ngày một xấu đi.
Các bài viết đều cho rằng, tựa như trong lịch sử, các băng nhóm đi ăn cướp do thiếu đàn bà (womanless bandits) vẫn đang giăng một màn đêm u ám trên đất nước Trung Hoa hôm nay. Các cách giải quyết của Bắc Kinh vẫn khá “quẩn quanh”, cho những Guang gun này phục vụ trong các lực lượng cảnh sát để trị những Guang gun khác, hoặc đưa đi các vùng xa Bắc Kinh, Thượng Hải… để khỏi gây mất an ninh cho các đô thị; hoặc ngược lại đưa đi làm công một cách đại trà ở các nước khác, trong một quá trình về thực chất là di dân. Ngày càng có quan ngại về bất ổn do hàng vạn đàn ông “không gia đình” từ Trung quốc trôi dạt khắp nơi.
Nhưng như tác giả Paul Wiseman dự báo trên tờ USA Today[12] ngay từ đầu thế kỷ, là Bắc Kinh vẫn không tìm được lối thoát cho tình trạng thừa đàn ông, sẽ vẫn phải đi vào chốn đoạn trường, là tìm kiếm xung đột vũ trang với các nước láng giềng, dẫn trường hợp Bồ Đào Nha thời Trung Cổ, do thiếu đất đai và thừa “đực rựa”, đã đưa họ đi xâm lược Bắc Phi. Các học giả phương tây chưa thấy kết bằng một câu, rằng các lính Âu - Phi, hẳn là hậu duệ của kẻ xâm lược Bồ và những phụ nữ bị cưỡng đoạt tại các thuộc địa Bắc Phi, đã được đưa sang xâm lược Việt Nam thế kỷ 20. Chúng khét tiếng với tên là bọn lính Tabo…
Paul Wiseman và các tác giả khác đều cho rằng các biện pháp độc đoán buộc phải áp dụng nhằm khắc phục nạn Guang gun làm cho Trung Hoa càng khó tiếp cận quỹ đạo của các thể chế dân chủ[13].
Trận đánh của các Guang gun giữa thế kỷ 19.Nguồn: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Battle_Nien_Rebellion.jpg&filetimestamp=20100516021053
Nơi Guang gun nổi dậy nay lại đỏ sậm
Nhìn vào bản đồ mất cân bằng giới tính ở Trung Quốc, ta như nghe thấy tiếng vọng của bài giảng thời còn học phổ thông về các cuộc nổi dậy lớn ở Trung Hoa nửa cuối thế kỷ 19. Thời đó có khoảng 25% đàn ông Trung quốc không lấy được vợ[14]. Để so sánh, các số liệu cho hay 10 năm nữa cứ 5 người đàn ông Trung quốc thì một người sẽ không lập được gia đình. Các học giả cho rằng điều này không thể chấp nhận đối với một xã hội thời bình[15].
Tại khu vực có nhiều màu đỏ sậm nằm ở phía tây bán đảo Hoa Đông, như Hồ Bắc,trên Bản đồ mất cân bằng giới tính ở Trung Quốc, vào thời khởi nghĩa Thái Bình Thiên Quốc từng đạt tới tỷ lệ khoảng 130 đàn ông trên 100 đàn bà. Các nhà Trung quốc học như Hudson và Boer khẳng định rằng sựlệch cân bằng giới này đã bùng phát cuộc nổi loạn Niệm (Nien) mà báo chí bằng nhiều thứ tiếng về chủ đề Guang gun đều nhắc đến. Kể từ năm 1995, Hồ Bắc đã qua ngưỡng tỷ lệ 130 bé trai/100 bé gái sơ sinh[16]…
Trong suốt ba mươi năm từ giữa thế kỷ 19, khoảng 10 vạn Guang gun thuộc Niệm quân đã hoành hành trên một địa bàn rộng quanh tỉnh Hồ Bắc. Dù cuộc nổi dậy này bị dập tắt, sử gia cho rằng nó là một trong những yếu tố căn bản dẫn đến sự sụp đổ của triều đình Mãn Thanh về sau[17].
[1]http://demoscope.ru/weekly/2005/0191/gazeta04.php
[2]http://www.newsland.ru/News/Detail/id/441551/cat/42/
[3]http://www.lenta.ru/world/2002/06/19/china/
[4]http://www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/article448270.ece
[5]http://www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/article448270.ece
[6]http://www.amazon.com/Bare-Branches-Implications-Population-International/dp/0262083256
[7]http://www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/article448270.ece
[8]http://www.nzherald.co.nz/world/news/article.cfm?c_id=2&objectid=10430539.
[9]Sách Thông điệp của người mẹ Trung quốc vô danh (Message from an Unknown Chinese Mother), của Xinran Xue, NXB Chatto & Windus (2010).
[10]http://www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/article448270.ece
[11]http://www.transnational.org/Columns_Power/2009/46.SurplusMen.html
[12]http://www.usatoday.com/news/world/2002/06/19/china-usat.htm
[13]Chẳng hạn: http://www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/article448270.ece
Và một số nguồn tiếng Nga.
[14]http://www.usatoday.com/news/world/2002/06/19/china-usat.htm
[15]http://www.economist.com/node/15636231
[16]http://www.usatoday.com/news/world/2002/06/19/china-usat.htm
[17]http://en.wikipedia.org/wiki/Nien_Rebellion
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét