Quan niệm giàu nghèo

Luận về chuyện giàu nghèo trong xã hội thì đã có vô số tác giả viết trên hằng trăm cuốn sách rồi, nay chúng tôi chỉ muốn đề cập đến một khía cạnh nhỏ trong chuyện ấy thôi, đó là mặc cảm giàu nghèo.

Mặc cảm được định nghĩa đó là những điều ta thầm nghĩ rằng ta không được như người và cảm thấy buồn day dứt, ta cảm thấy như muốn thu mình nhỏ lại trước người khác có vẻ no đủ hơn ta, về vật chất cũng như về tinh thần. Thiên hạ thường cho rằng người nghèo hay bị mặc cảm là vậy. Đúng hay sai nhỉ? Điều đó ta sẽ bàn sau, nhưng việc gì mà phải mặc cảm như thế chứ? Bộ nghèo là một cái tội hay sao?

– Nghèo là một cái tội! Có nhiều bạn còn rất trẻ mà tôi vô tình đọc được trên blog trong một lúc buồn chí nào đó cảm thấy mình mặc cảm với mọi người về cái sự nghèo nên cho rằng đó là một cái tội, cái tội ông Trời không cho ta được giàu sang như người, để bây giờ ta không có được điều kiện vật chất như người khác, ta nghèo nên không có đủ khả năng tài chánh để tiếp cận những thành tựu mới mà học hỏi cho bằng người, ta nghèo nên ta phải đi chiếc xe cọc cạch này chứ không được ngồi lên yên chiếc xe sang trọng hợp thời kia, ta nghèo nên ta không thể vào cái nhà hàng kia kéo ghế chễm chệ ngồi ăn uống như những người khác mà ta phải gặm một ổ bánh mì vừa ăn vừa đi dọc theo lề đường… Tội này do ai, do đâu? chắc chắn là do cái sự nghèo rồi nên ta phải chịu thế, nhưng sao ta lại trách cứ? Ta trách ai bây giờ? Chẳng lẽ trách cha mẹ ơi, sao gia đình mình cứ nghèo mãi thế? trách ông Trời ơi sao tôi vẫn nghèo mãi thế? Sao bất công thế? Những ý tưởng ấy làm ta căm giận và trầm uất, nhưng vẫn không giải quyết được gì, ta cố sức bình tâm lại để tìm cho mình một giải pháp thoát khỏi cảnh nghèo, nhưng vẫn chưa thể biến chuyển được trong ngày một ngày hai, vì thế mà ta sinh ra mặc cảm, và luôn luôn xác tín rằng nghèo đúng là một cái tội.

– Nghèo không phải là một cái tội! Rất nhiều bạn trẻ khác lại khẳng định như vậy, thẳng thừng bác bỏ cái luận điệu nghèo là tội này. Việc gì là một cái tội chứ? Bộ những kẻ giàu sang kia sung sướng lắm hay sao mà ta lại phải lo lắng thế? Cái sự nghèo có thể là một chất xúc tác để cho con người ta có ý chí vươn lên, vượt qua những sự no đủ hưởng thụ tầm thường kia mà đứng thẳng dậy, làm một con người chân chính. Sao lại là tội nhỉ? Khái niệm giàu nghèo chỉ là khái niệm về vật chất, mà vật chất thì nay rày mai khác, chắc gì trường tồn mãi được đâu? Điều cần nói là các giá trị về tinh thần, lắm kẻ giàu tiền bạc nhưng lại nghèo tình thương, giàu địa vị nhưng nghèo hạnh phúc, thế thì nghèo tiền bạc đâu phải là một cái tội! Ta nghèo tiền nhưng ta lại giàu lòng nhân ái, ta nghèo của cải nhưng ta lại giàu lòng tự trọng, cái nghèo ấy còn giúp tinh thần ta thăng hoa nữa chứ. Do đó mà những người này không hề mặc cảm, an vui tự tại với những gì mình có, cái khái niệm mặc cảm giàu nghèo đối với họ coi như không có trong từ điển cuộc đời.

– Thế thì giàu có phải là một cái tội không? Chắc chắn mọi người sẽ trả lời là không rồi, hiển nhiên là như thế, nhưng cái giàu lại dễ dàng đưa người ta đến vũng lầy tội lỗi hơn là cái nghèo. Đừng cho rằng nghèo là “phải” đi ăn trộm nên dễ mang tội, nghèo là“phải” đi xin xỏ nên dễ hạ thấp phẩm giá con người. Không phải thế đâu! Các tội ấy người giàu dễ phạm hơn, một số người giàu có thường hay tham lam tích cóp cho mình ngày càng giàu thêm thì có khác chi thằng ăn trộm? một số người giàu khác lại hay phải luồn cúi nơi này nơi kia để giữ lấy chiếc ghế địa vị của mình nên cái phẩm giá họ có còn đâu mà hạ thấp?

Nói như thế không có nghĩa người giàu là kẻ đáng trách và người nghèo là người đáng trọng. Giàu nghèo ở đây xin hãy coi như những khái niệm bình thường trong một giai đoạn nào đó của cuộc sống thôi, do vậy xin đừng mặc cảm làm gì. Cái cần thiết trong cuộc sống là các giá trị tinh thần chứ không phải tiền bạc. Có thể cho rằng nói như thế là lý tưởng quá, nhưng để rũ bỏ được mặc cảm giàu nghèo kia, cần phải biết nhìn thẳng vào cái lý tưởng ấy và nắm bắt lấy nó để vui sống chứ không phải trách móc than vãn đổ tội cho cái sự nghèo mà sinh ra mặc cảm. Với lại chắc gì giàu có đã sung sướng nhỉ? Người giàu cũng khóc đấy thôi!… Không chừng khóc nhiều hơn người nghèo chúng ta nữa đấy, có lúc khóc bằng… tiếng Ảrập nữa kìa!…