Phôi pha

Ôm lòng đêm 
Nhìn vầng trăng mới về
 nhớ chân giang hồ
 Ôi phù du 
Từng tuổi xuân đã già 
một ngày kia đến bờ 
Đời người như gió qua .....

Đi” và “về” là con đường mà mỗi người phải trải qua, như một mặc định của kiếp người, như sinh kí tử quy- sống gửi thác về.Trịnh Công Sơn là người hiểu biết điều đó từ rất trẻ. Thân phận và cái chết luôn là nỗi ám ảnh trong ông… và phả vào nhiều nhạc phẩm: Cát bụi, một cõi đi về, Chiếc lá thu phai,…, Phôi pha.

Trong “Phôi pha”, chủ yếu là thời gian tâm lý, thời gian của nhân vật. Thời gian hiện tại, có lẻ chi xuất hiện một lần ở câu:

Ôm lòng đêm nhìn vầng trăng mới về.

Đó là cảm xúc khơi nguồn, là tâm trạng, là thời khắc tác giả muốn vượt lên cái cao rộng của thiên nhiên, vượt lên cái hữu hạn nhỏ bé của con người, kiếp người bằng động thái “ôm lòng đềm” và hòa vào sự vận động, chuyển biến của vầng trăng ký ảo. Trăng đi rồi, biến mất rồi xuất hiện, đó là sự tuần hoàn của một quy luật.

Tiếp theo sau đó, cho đến hết bài thơ ca là thời gian hồi niệm, liện tưởng và dự cảm tương lai. Con người, thơ ca cố bức phá, cố vượt qua cái cố định, cái khuôn khổ bằng những lần ra đi, rong chơi vô định… nhưng rồi cũng hiểu ra rằng: mọi thứ đều phù du, đều thoáng qua, đều sẽ phải đi đến bờ tịch diệt.

Ôi phù du
Từng tuổi xuân đã già
Một ngày kia bến bờ
Đời người như gió qua.

Trên con đường “về” phải đi một mình, đường bỗng trở nên dằn vặt trong nỗi trống trải, cô độc. Nhớ cuộc đời, nhớ con người, nhớ những mối tình đã qua đi; rượu uống tràn môi cũng không làm nguôi ngoai nỗi buồn trần thế! “Trời cao đất rộng một mình tôi đi,một mình tôi đi. Trời như vô tận một mình tôi về với tôi”-TCS.

Không còn ai
Đường về ôi quá dài!
Những đêm xa người
Chén rượu cay
Một đời tôi uống hoài…

Chỉ tồn tại riêng mình nỗi buồn nhân thế. Bao nhiêu điều hạnh phúc, tươi vui, đằm thắm xin gửi lại cho nhân gian.

Trả lại từng tin vui
Cho nhân gian chờ đợi.
Tâm tưởng trải dài trong hoài niệm: những ngày tháng đã trôi qua, tươi đẹp, buồn phiền, mỏng manh, thoáng chốc.

Nhìn từng khi nắng ngời
Nhìn từng hạt mưa bay.

Tất cả, bây giờ như ở tận cùng cuộc sống, như đang dần dần tan biến khói mây.

Về lại nơi cuối trời
Làn mây trôi…

Không gian trong “Phôi pha” vượt khỏi không gian ba chiều thông thường, nó vươn tới chiều thứ tư: chiều tâm tưởng, không gian của cảm xúc, của tâm trạng, của nhân sinh quan, thẩm mỹ quan của tác giả.

“Phôi pha” thấm đượm không gian lữ thứ. Những lần ra đi, những bước chân giang hồ, những lần gặp gỡ, chia xa; nhiều hôm uống rượu một mình, nhiều hôm lặng lẽ trong vườn khuya…sống hết mình trong từng khoảnh khắc hiện tại. Bởi vì, trước sau cũng phải “Một ngày kia bến bờ, đời người như gió qua”.

Trịnh Công Sơn cũng từng nói về mình: “ Tôi chỉ là tên hát rong đi qua miền đất này để hát lên những linh cảm của mình về những giấc mơ đời hư ảo”.

Do vậy, không gì sáng suốt hơn, thanh thản hơn là sự trở về!

Về ngồi trong những ngày
………………………….
Có những ai xa đời quay về lại
Về lại nơi cuối trời.

Đó thật sự là đích đến, là giới hạn cuối cùng của kiếp nhân sinh. Không có gì phải thản thốt, lo âu, luyến tiếc…

Bởi vì:
Đường trần đâu có gì.
Chỉ có :
Tóc xanh mấy mùa
Từng tuổi xuân đã già.

Phải biết quên đi những ám ảnh của tuổi tác và chuẩn bị tinh thần cho cái phút sau cuối của đời người. Hãy bình thản bước vào vườn khuya, tìm lại mình, tìm về với thiên nhiên cao rộng, nhẹ nhàng, êm ái…như người đi trước đã từng như vậy.

Có nhiều khi
Từ vườn khuya bước về
Bàn chân ai rất nhẹ
Tựa hồn những năm xưa.

Không gian vũ trụ được thể hiện sinh động trong cách nhìn của người nghệ sĩ hết sức cao rộng như: lòng đêm, đường trần,cuối đời, đời người; vĩnh viễn bất tận như thời gian, thời tiết: trăng về, nắng ngời, mưa bay, gió qua -(thiên nhiên). Nhưng cũng hết sức ngắn ngủi, hữu hạn, loay xoay, không thoát ra được: Bao nhiêu năng rồi còn mãi ra đi/ Đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mệt/ trên hai vai ta đôi vầng nhật nguyệt Rọi xuống trăm năm "một cõi đi về"(con người)

Ôi phù du
Từng tuổi xuân đã già
Một ngày kia bến bờ
Đời người như gió qua.

Chính vì thế, người-thơ-ca giục giã: Về! có đến bảy lần từ “về” được lặp đi lặp lại trong “Phôi pha”. Khi nhẹ nhàng, khi hối thúc, lúc thanh thản: mới về, đường về, thôi về đi, bước về, quay về, về lại, về ngồi… tất cả chỉ để khẳng định một điều: mọi thứ rồi sẽ phôi pha, chỉ còn lại một trái khác sống, biết sống, bình tĩnh đón nhận những biến thiên của cuộc đời với tấm lòng yêu thương tha thiết

Tác giả bài viết: Từ Quang