Đéo

Phan Huy Đường

Ai nghĩ gì về ta, ta rất quan tâm và chẳng quan tâm tí nào.

Ta đẹp trai, học giỏi, con nhà giàu hay xấu xí, học zốt, nghèo nàn : ta chưa hề quan tâm.

Chưa ai yêu ta trên những tiêu chuẩn ấy. May thật.

Ta nghĩ sai hay đúng về những vấn đề cơ bản nhất trong kiếp người : ta rất quan tâm. Và không dễ dãi.

Ta dễ thương hay đáng ghét, vì đủ thứ lý do, cơ bản là phong cách ứng xử trong quan hệ xã giao với người đời : ta quan tâm nửa vời :

- Nếu ta cũng chỉ muốn có với người ấy một quan hệ xã giao đặc thù thôi, ta rất quan tâm, bỏ thời giờ tìm hiểu nét văn hoá đặc thù của người ấy. Tây Ta rất khác nhau. Ở Ta thôi, có nhiều tiểu môi trường zăng hoá. Thí dụ, những môi trường tư sản - tiểu tư sản Hà Nội trước 1954 và sau 1954, ở Bắc, Nam, và Mỹ, ta thuộc nó, e tutti quanti. Tuy có mặt ta không thích, ta dễ dàng thích ứng.

- Nếu, với ai khác, ta thèm có một quan hệ vượt quan hệ xã giao trên, thế nào ta cũng phải có ứng xử vượt nó, qua phong cách hay ngôn từ. Chỉ thế ta mới biết được quan hệ của ta với người ấy có thể thoát khỏi vành văn hoá đặc thù của người ấy tới mức nào.

Nhiều nghiệm sinh lý thú. Thí dụ.

Trước mặt người ấy, giữa đám đông đàng hoàng tử tế ở Paris, chứ không phải giữa đám nghệ sĩ vỉa hè, nhất là vỉa hè Hà Nội chính hiệu con nai, ta bỗng phát ra từ "đéo" về một chuyện hết sức tầm thường. Ta nghĩ, 90% người nghe thấy sẽ khinh ta, tránh mặt ta. Thực tế, không đến nỗi thế vì nhiều người quen biết ta từ lâu, biết ta có khả năng dùng từ không thay vì từ đéo, chỉ khi say mới văng tục : nó thế đó, khi nó say, nhưng nó không phải một thằng mất dạy, vô văn hoá. Đúng một nửa : giữa đám đông, ta chỉ dùng từ đéo khi ta tỉnh. Hè hè.

Sau khi người ấy đã nếm mùi "đéo" ấy trước mặt đám đông mà không tránh mặt ta, vẫn chấp nhận gặp ta, nói chuyện với ta, ta hiểu : người ấy đã vượt qua hàng rào văn hoá ở chính mình để coi ta như một người đáng quen biết, đáng gặp lại, đáng nói chuyện. Ta thèm người ấy làm bạn ta, toàn diện.

2016-03-12