Mặt nạ da người?

Chắc ai trong chúng ta cũng từng nghe: "họa hổ họa bì nan họa cốt, tri nhân tri diện bất tri tâm". Câu nói trên không chỉ đúng với tất cả chúng ta, mà đúng trong mọi hoàn cảnh. Có một thực tế phũ phàng mà tôi muốn chia sẻ cùng bạn rằng: không một ai có thể hiểu được chính mình, kể cả vợ con, bố mẹ, anh chị em, bạn bè, người thân, ngay cả chính mình.





Mỗi chúng ta đều bị chi phối bởi một hoàn cảnh nhất định, một không gian nhất định. Mỗi hoàn cảnh, mỗi mối quan hệ đó lại buộc ta phải trưng ra một khuôn mặt khác, một hình hài khác, một bản chất khác... và vì thế, chẳng ai có thể vượt được những giới hạn của thời gian và không gian, để thống nhất những khuôn mặt đa hình vạn trạng đó thành một thể thống nhất được cả.

Ngay kể cả chính bạn cũng thế, cũng sẽ không biết thật con người mình là ai. Hãy quán chiếu tâm thức của mình xem, nó có khác gì Tôn Ngộ Không thần thánh đâu. Mỗi khoảnh khắc, mỗi sát na trôi qua là một tâm trạng được phơi bày, và tùy theo tâm trạng ấy mà trưng ra một bộ mặt khác nhau.

Những người yêu nhau đủ lâu, họ cứ nghĩ rằng, họ hiểu về nhau kỹ lắm. Nhưng họ không biết rằng, cái mà họ gọi là hiểu đó, thật ra chỉ là sự tưởng tượng. Hiểu gì? Hiểu con người trong quá khứ hay con người của hiện tại? Hiểu con người bên trong hay con người lý tưởng của tương lai? Có quá nhiều cảm xúc biến hình trong tình yêu, nên mọi đòi hỏi về hiểu nhau đều là tự vẽ tự cười và tự sướng.


Nhìn vào thực tế cuộc sống, không ai chỉ khư khư giữ cho mình một vị trí nhất định cả. Trong gia đình, bạn chỉ là đứa con khờ khạo trong mắt ba mẹ. Trong xã hội, bạn có thể lại là ông này bà kia dưới mắt nhân viên thuộc cấp. Trong mắt người yêu, có khi bạn chỉ là một người bạn ngang vai phải lứa... Mỗi vị trí bắt buộc bạn phải cư xử cho phù hợp. Đâu là khuôn mặt thật đằng sau những vị trí đó? Một câu hỏi quá khó cho việc tìm kiếm chính mình thông qua định danh của xã hội hay trong mắt người khác.

Bạn có quá bi quan trước thực tế phũ phàng như thế không? Có thể có, có thể không... Câu trả lời sẽ không phải là bất khả nếu ta vượt lên những lời khen tiếng chê của thế gian, vượt lên trên những ràng buộc của hoàn cảnh lịch sử khách quan. Làm sao để vượt qua nó??

Khi ta ở một mình, không tiếp xúc với ai... đó có phải là lúc khuôn mặt thật của chính mình được thể hiện không? Tôi không nghĩ như vậy. Đó cũng có thể chỉ đơn giản là khuôn mặt của tự kỷ, khi ta đang bị một cảm xúc nặng nề nào đó đeo bám.

Khi ta tiếp xúc với người khác, và cái gì ta hay thể hiện nhiều nhất có thể là khuôn mặt thật của chính mình không? Tôi cũng không nghĩ như vậy. Đó có thể chỉ là một thói quen được lập đi lập lại, đến mức bạn nghĩ đó là bản chất. Có rất nhiều thứ thói quen xấu như chửi thề chẳng hạn, và nhiều khi vì câu nói chửi thề đến mức thành cửa miệng của họ, mà đôi khi ta nghĩ oan cho họ là người không văn hóa, tệ hơn nữa là người xấu. Nhưng nhiều khi rơi vào những tình huống thập tử nhất sinh, tôi lại thấy họ còn tốt gấp vạn lần những kẻ chau chuốt ngôn từ đến mức trở thành xã giao. Sự lầm tưởng giữa thói quen và bản chất tương đối phổ biến trong cách nhìn người khác của mỗi chúng ta.

Thật ra, theo cách nhìn của tôi, việc tìm kiếm khuôn mặt thật của mình, là cả một chặng đường rất dài hơi. Nó không những phải trải qua những vị trí xã hội nhất định, mà còn phải trải qua những cảm xúc nhất định. Khi bạn leo lên đến tột đỉnh danh vọng, bạn cư xử thế nào? Khi bạn bị dư luận dẫm đạp xuống tận bùn sâu, bạn cư xử thế nào? Khi bạn hoan hỷ, bạn nhìn đời thế nào? Khi bạn bi quan, bạn phản ứng với người khác ra sao?...Khuôn mặt thật của bạn chính là sự tổng hòa của những đối nghịch như vậy. Nên nhớ, tổng hòa chứ không phải là phép cộng đơn thuần, nghĩa là bạn phải bỏ đi những vụn vặt của phản ứng cảm tính.

Tôi cho rằng, trong quan hệ với người khác, đừng có quá tự tin là mình đã biết hết về họ. Sự tự tin thái quá như vậy thường khiến bạn bị những đòn hồi mã thương ghê gớm. Tin tưởng người khác là tốt, nhưng bảo rằng biết họ là lầm tưởng ghê gớm. Cùng lắm ta chỉ có thể biết được vài khuôn mặt nào đó họ đã từng thể hiện, trong những hoàn cảnh nhất định mà thôi.

Tôi cũng cho rằng, trong quan hệ tình yêu, đừng có cố mà hiểu hết về người mà mình yêu. Biết rằng có hiểu mới có thương, nhưng có khi hiểu hết rồi thì lại hết thương nổi. Mỗi ngày hiểu một chút về họ, để tình thương trong ta lớn dần. Tôi sợ những câu nói như: "anh hiểu em mà..; em hiểu anh mà..." Những câu nói như vậy chẳng khác nào là dấu chấm hết cho mọi đối thoại và chia sẻ. Hiểu rồi thì còn cần gì phải nói nữa. Ấy vậy mà vẫn cứ làm đau nhau đấy thôi.

Bạn đừng nghĩ rằng, chỉ có những người đóng kịch mới đeo mặt nạ. Sân khấu mà bạn xem trên màn hình chỉ là một sân khấu rất nhỏ thôi, cuộc đời này mới đích thực là sân khấu lớn, mà mỗi chúng ta, dù muốn hay không muốn, cũng đều là những kịch sỹ đấy thôi.

Nói như vậy nhưng đừng có trách những người mà ta tiếp xúc là giả dối. Có những kẻ đóng giả thật, và cũng có những kẻ bắt buộc phải giả. Kẻ đóng giả thật là kẻ không sống thật với lòng mình, không đóng đúng vai của mình cần đóng trong điều kiện và hoàn cảnh nhất định. Kẻ bắt buộc phải giả là kẻ vẫn sống thật với lòng mình, nhưng do hoàn cảnh và điều kiện cụ thể, họ buộc phải làm như vậy. Chẳng hạn như tôi khi nói chuyện với riêng bạn, tôi không hề dối trá với chính mình, một người bạn tâm tình chia sẻ rất thật. Nhưng đứng trước một hội trường lớn, mà người đối thoại với tôi là cả trăm người, thì tác phong và ngôn từ của tôi không thể giống như với bạn được, mặc dù việc sử dụng ngôn từ giữa hội trường đó cũng rất là thật, xuất phát tận đáy lòng.



Hiểu rằng ta không thể biết hết được kẻ ta đang đối thoại, là để tập nhìn bằng đôi mắt khiêm tốn và cảm thông, là để học cách nuôi dưỡng và tăng trưởng tình thương lớn dần sau mỗi lần tiếp xúc và gặp gỡ.

Hiểu rằng ta không thể biết hết được chính ta, là để tập vơi đi những cố chấp vào thói quen hay nguyên tắc do chính mình đặt định ra. Tự tâm niệm rằng, mỗi khoảnh khắc sống thật với  cảm xúc  và nhận thức của mình, trong từng hoàn cảnh khác nhau, là mỗi ngày ta đi dần đến biết được khuôn mặt thật của chính ta.

Ai cũng đeo mặt nạ cả, nó làm bằng da người nguyên chất và chính hiệu đấy
Nhưng không có mấy người dám dần dần lột bỏ lớp da vô thường đó để nhìn vào khuôn mặt chân thường đâu.

Đa số vẫn còn sống bám vào trăm thứ son phấn trát lên nó để che đi những lỗ chân lông đang ngày càng to dần theo thời gian.

Vì thế, can đảm mà nhìn thẳng vào sự thật đi
Mỉm cười mà sống nhé!


 Trí Không