Khi một nền văn minh bước vào đà suy vong

Trong mọi nền văn minh xưa nay, anh bác sĩ, dù dưới hình thái phù thuỷ, đều được quý trọng, tôn vinh, tin cậy : nghề nó là cứu người.

Riêng ở Tây U, vị tổ sư khai sinh ra ngành này là Hyppocrate, thời Thành-Quốc Athène, Thế-Kỷ của Périclès.

Hyppocrate đã lập ra lời thề sau :



Trong nhiều thế kỷ, ở Châu Âu, trước khi hành nghề, bác sĩ phải tuyên thệ như thế.

Lân la, lời thề ấy, có cải tạo, đi vào luật của Nhà nước cũng như điều lệ của Hội đoàn bác sĩ PhuLăngXa (Ordre des médecins ; phải qua nó mới được quyền hành nghề bác sĩ ở Pháp).

Ta vừa nghiệm sinh điều sau.

Cách đây 4 năm, ta đến phòng khám nghiệm của một vị chuyên gia ngành mắt (ophtalmologiste) mà ta vẫn thường đến khám mắt, xin đo đếm và, nếu cần, thay đổi kính viễn. Chàng kê cho ta đơn thay đổi kính viễn. Rồi bảo : "Ông muốn tôi mổ mắt ông chữa bệnh đục thể kính (cataracte) không ?" Ta do dự. Ta không thích bị mổ mắt. Chàng ôn tồn : "Suy nghĩ đi, nhưng nhanh nhe, năm tới, tôi đi hưu rồi."

Ta thay kính. Không mổ mắt. Tạm thời sống được mà. Mổ làm gì, biết đâu đó ?

Mấy tháng qua, lái xe, nhìn tên đường từ xa, thấy mắt mình xuống dốc. Bèn nghĩ tới chuyện mổ mắt. Xin gặp một chuyên viên mổ mắt ở bệnh viện ngay tại thành phố ngoại ô ta ở, do vị bác sĩ gia đình của ta giới thiệu. Đợi cả tháng mới được gẳp. Ông khám mắt ta, đuổi ta về nhà : "Ông chẳng có bệnh gì cả, về đi, hai năm nữa đến gặp tôi. Tạm thời, tôi kê cho ông một đôi mắt kính để nhìn xa, chỉ dùng khi lái xe thôi."

Ta mừng hú, lặng người, bâng khuâng. Té ra tay bác sĩ chuyên viên mắt, đã chăm sóc cả gia đình ta trong hàng chục năm, đòi mổ đôi mắt lành của ta để kiếm chác "tí" tiền trước khi đi hưu hưởng thụ cuộc sống. Điều ấy khả thi : ta biết gì về cơ thể của ta ? Đành tin bác sĩ chuyên viên thôi. Cũng may, ta không chỉ zốt, ta còn hèn, rất sợ bị mổ mắt, nên nhùng nhằng. Chứ tiền thì cơ bản đã có những quỹ bảo hiểm xã hội thanh toán.

Ở nền văn minh này, hôm nay, cả những người, đầy bằng cấp khoa học, được quý trọng tin cậy nhất, ngay trong những lĩnh vực kiến thức có thể chứng minh một cách khoa học được (phát hiện bệnh đục thể kính), đã từng lập thệ kiểu Hyppocrate trước khi hành nghề, có thể ung dung đốn mạt như thế. Chỉ vì tiền. Dường như chẳng có gì lạ. Thế thì nền văn minh này đã đi vào con đường suy vong. Chẳng kiến thức khoa học nào có thể cứu vãn nó. Những thằng chính trị gia thiếu văn hoá, nhân cách, bất kể tả hữu, e tutti quanti, không thể tin được.

Ôi, văn học, dù trước mắt bất lực, vẫn cần thiết. Hạ bút lang thang chữ nghĩa vẫn là chuyện đáng làm.

Phan Huy Đường