. Lo-gic là Nghiên Cứu về Tranh Luận

Lo-gic là nghiên cứu về tranh luận. Với cách dùng theo nghĩa này, từ này không có

nghĩa là cãi nhau (như khi chúng ta “vướng mắc vào một vụ cãi lộn”) mà là một phần của

lập luận theo đó một hay nhiều mệnh đề được đưa ra để hỗ trợ cho các mệnh đề khác.

Mệnh đề được hỗ trợ là kết luận của tranh luận. Những lập luận được đưa ra để hỗ trợ kết

luận được gọi là tiền đề. Chúng ta có thể nói rằng “Có cái này (kết luận) bởi vì có cái kia

(tiền đề)” hoặc “Đây là cái này (tiền đề) vì thế có cái kia (kết luận)”. Tiền đề nói chung

được đưa ra trước bằng những từ ngữ như là bởi vì, do, từ khi, trên cơ sở này, tương tự,

giống như là. Mặt khác, kết luận thường được đưa ra bằng những từ như vì lý do đó, từ lúc

này, kết quả là, nó phải theo là, theo cách đó, vì vậy, chúng ta có thể suy ra rằng, và chúng

ta có thể kết luận rằng.

Vì thế, bước đầu tiên để tiến tới thông hiểu về tranh luận là học phân biệt tiền đề và

kết luận. Để làm điều này, hãy tìm những từ chỉ dẫn, như chúng đã được nêu ra, và liệt kê.

Trong những tranh luận mà những từ chỉ dẫn chỉ như thế bị thiếu, hãy cố gắng tìm kết luận

bằng cách xem đâu là chủ đề của tranh luận: điều mà tranh luận đang cố gắng thiết lập. Đó

sẽ là kết luận của nó; phần có lại là những ý nền tảng để hỗ trợ hoặc là tiền đề .

Phân biệt kết luận với tiền đề trong hai lập luận dưới đây khá đơn giản. Trong

trường hợp thứ nhất, một trong những mệnh đề của nó được đưa ra bằng từ “bởi vì” (nó

cho chúng ta biết cái gì theo sau là tiền đề và phần còn lại chắc chắn là kết luận của nó).

Trong trường hợp thứ hai, một trong những mệnh đề của nó được giới thiệu bởi từ “vì lý do

này” (nó cho chúng ta biết cái gì theo sau là một kết luận và phần còn lại đương nhiên là

tiền đề của nó):

a. Jones sẽ không học tập tốt trong khoá học này bởi vì anh ấy có ít thời gian để

tập trung vào công việc trường lớp và hầu như không tham gia vào lớp học nào.

b. Cô ta xung khắc với hầu hết mọi người trong văn phòng, vì lý do này mà

dường như cô ta sẽ không được nâng đỡ để phát triển. Nature and Scope of Logic Vũ Thắng dịch

4

Tuy nhiên, trong hai ví dụ dưới đây lại không có những từ chỉ dẫn bổ ích:

c. Chẳng có con cáo nào ở vùng này. Cả ngày, chúng tôi chẳng nhìn thấy con

nào.

d. Tất cả những người Đảng bảo thủ phản đối việc xây dựng nhà công cộng.

Thượng nghị sĩ Smith phản đối việc này, ông ta nhất định phải là một người Đảng

bảo thủ.

Để phân biệt tiền để với kết luận của nó trong những trường hợp loại này phải tự

đặt ra các câu hỏi như: cái gì đang được tranh cãi và người ta đang cố gắng thuyết phục

chúng ta cái gì? Hoặc trong trường hợp tình huống (c), điều được tranh cãi không phải là

“cả ngày chúng tôi không nhìn thấy con cáo nào” -- bởi vì người khác đã chắc chắn biết

điều này và chẳng qua là nhắc lại nó mà thôi -- nhưng quan trọng hơn là với sự thật đã biết

đó, chắc chắn là không có con cáo nào trong khu vực này. Đấy chính là kết luận của tranh

luận.

Tương tự như với ví dụ (d), điều được tranh luận không phải là “tất cả người Đảng

Bảo thủ phản đối việc xây dựng nhà công cộng” -- đối với tranh luận này, những giả thiết

là những mệnh đề về thực tế được chia xẻ -- và quan trọng là với những thực tế đó, Smith

là một người của Đảng Bảo thủ.

Việc tìm ra kết luận của một tranh luận không được chỉ dẫn rõ ràng như trên không

phải luôn luôn dễ dàng và chắc chắn. Sự giúp đỡ tốt nhất của chúng ta là chú tâm cẩn thận

vào nội dung và lối diễn đạt của tranh luận và chỉ dẫn của những lập luận.

• Một tranh luận là một phần của việc lập luận mà trong đấy một hay nhiều mệnh

đề được đưa ra để hỗ trợ cho các mệnh đề khác.

• Một mệnh đề được hỗ trợ được gọi là kết luận của tranh luận; những lập luận

được đưa ra để hỗ trỡ được gọi là các tiền đề.

• Những từ chỉ dẫn như là từ đó, bởi vì, vì thông thường đưa ra những tiền đề;

những từ do đó, vì vậy, và kết quả là nói chung là đưa ra những kết luận.

• Trong những tranh luận thiếu những từ chỉ dẫn như vậy, hãy cố gắng tìm ra kết

luận bằng cách xác định chính xác quan điểm mà tranh luận đang cố gắng thiết

lập. Đó sẽ là kết luận, phần còn lại chính là nền tảng hỗ trợ hay là các tiền đề.

Trích "Với Lý Luận Giỏi 

Giới Thiệu Những 

Ngụy Biện Thông Thường"

Morris S. Engel