Vũ Nữ Đám Ma

Gcina Mhlophe

Đây là bài thơ bất ngờ làm người đọc bồi hồi. Thi sĩ Gcina Mhlophe, Nam Phi, "trình tấu" bài thơ hấp dẫn từ đầu. Đưa người đọc từ trạng thái êm dịu, bình an chuyển gấp sang đoạn cuối đầy sửng sốt.

Bài thơ Vũ Nữ, vẽ ra đường ranh giới mong manh giữa thái bình và ly loạn, giữa một thời thanh nhàn an vui và một thời dưới bạo lực. Tuyệt nhiên, bài thơ rất nhẹ nhàng, không có chết chóc, không có đàn áp, không có biểu tình, không có kỳ thị mà vẫn thổi làn hơi mạnh mẽ bênh vực nhân quyền. Không có nhà cách mạng, không có cảnh sát, chỉ có vũ nữ. Một vai trò nhỏ nhoi trong xã hội, lại tài tình chưng bày lý do khác biệt giữa đám ma và đám cưới.

Đặc điểm của bài thơ là tình cảm dọc suốt chữ nghĩa và ý tứ là tình cảm trong sáng. Làm người đọc lâng lâng cảm được một thời bình yên của Nam Phi. Lời lẽ ngây thơ của đứa con gái mất mẹ, nghe kể về mẹ, thì thầm với mẹ, một người mẹ vũ nữ thần tượng được bao người yêu mến. Khiến lòng người cảm động. Vẫn tình cảm nhẹ nhàng, lời lẽ ngây thơ, lại làm cho người đọc giật mình. Cảm giác vừa hụt hẫng vừa ngưỡng mộ tài hoa của thi sĩ.

Mẹ ơi,
họ nói với con mẹ là vũ nữ
kể rằng mẹ có đôi chân
dài rất đẹp xứng với thân hình kiều diễm
họ nói mẹ là vũ nữ

Mẹ ơi,
họ nói mẹ hát đơn ca tuyệt vời
kể rằng mẹ nhắm mắt lại
khi cảm xúc từ bài ca
rung động, rồi mẹ ngẩn mặt lên cao
họ nói mẹ là vũ nữ hấp dẫn

Mẹ ơi
họ kể lúc nào mẹ cũng dịu dàng
như tả về nhành cây Dương Liễu
phất phơ yểu điệu trên dòng nước trong veo
vào đầu xuân ấm khi nói về mẹ
họ nói mẹ là vũ nữ khoan thai

Mẹ ơi,
họ nói mẹ là vũ nữ múa đám cưới
họ kể mẹ lim dim miệng nở nụ cười
đôi tay hơi cong đưa ra phía trước
và đôi chân như tung lướt cát mềm;
tshi tshi tshitshitshitha, tshitshi tshitshitshiha
Hay quá! Ước gì lúc đó con có mặt để xem
họ nói nhìn mẹ trình diễn rất thích thú



Mẹ ơi,
họ nói con cũng là vũ nữ
nhưng con không hiểu...
con không biết rõ vũ nữ đám cưới là gì
nhưng không còn đám cưới nữa
có rất nhiều, rất nhiều đám ma
nơi chúng con hát và múa
rất nhanh bên cạnh quan tài
bên người-giả-cô-dâu hoặc người-giả-chú-rễ
nụ cười lạ kỳ thay dòng lệ rơi
mắt chúng con long lanh nỗi báo thù, mẹ ạ.

Mẹ yêu, mẹ yêu dấu
họ nói con là vũ nữ đám ma




The Dancer



Mama,
they tell me you were a dancer
they tell me you had long
beautiful legs to carry your graceful body
they tell me you were a dancer

Mama,
they tell me you sang beautiful solos
they tell me you closed your eyes
always when the feeling of the song
was right, and lifted your face up to the sky
they tell me you were an enchanting dancer

Mama,
they tell me you were always so gentle
they talk of a willow tree
swaying lovingly over clear running water
in early Spring when they talk of you
they tell me you were a slow dancer

Mama,
they tell me you were a wedding dancer
they tell me you smiled and closed your eyes
your arms curving outward just a little
and your feet shuffling in the sand;
tshi tshi tshitshitshitha, tshitshi tshishitshitha
O hee! How I wish I was there to see you
they tell me you were a pleasure to watch

Mama,
they tell me I am a dancer too
but I don’t know . . .
I don’t know for sure what a wedding dancer is
there are no more weddings
but many, many funerals
where we sing and dance
running fast with the coffin
of a would-be bride or a would-be groom
strange smiles have replaced our tears
our eyes are full of vengeance, Mama

Dear, dear Mama,
they tell me I am a funeral dancer

(http://www.poetryinternationalweb.net/pi/site/poem/item/19047)



Gcina Mhlophe (1958)

Thi sĩ thế hệ thứ ba tại Nam Phi. Sáng tác bằng Anh ngữ. Hoạt động nhân quyền. Ngoài ra, còn là diễn viên và đạo diễn kịch nghệ . Giải thi ca Obie.

Ngu Yên