MỘT ĐỜI THỰC

Chủ Nhật, 4 tháng 9, 2016

Nghĩa và từ nguyên của MOONG

An Chi·

Từ ngày 16-6-2016, một số phương tiện truyền thông có đưa tin với hàng tít “Vỡ bờ moong khai thác titan ở Bình Thuận”. Từ “moong” trong cái tít này đã làm cho một số bạn đọc bỡ ngỡ vì vừa không hiểu nghĩa và càng không biết được xuất xứ của nó, thậm chí còn thắc mắc rằng không biết nó có thật sự tồn tại hay không.
“Moong” là một từ có thật và cũng xuất hiện với một tần số đủ để ta có thể tìm thấy nó một cách không khó khăn gì lắm. Sau đây là một số dẫn chứng :
1.–“Theo con đường xoáy ấy, xe xuống chở đất đá lên đưa ra bãi thải và xe chở than lên đưa về khu sàng tuyển. Cái lòng phễu khổng lồ ấy người ta gọi là hố moong.” (Nguyễn Thị Mai, “Trong lòng moong Cao Sơn”, Biên Phòng, 8-11-2011).
2.– “Xóm chúng tôi nằm trong lòng moong nên trong nhiều năm qua phải hứng chịu cảnh tượng chưa từng xảy ra […………] Các anh thấy đấy, mảnh vườn này thành ‘đất chết’ vì không có nước do mạch nước ngầm chảy hết ra lòng moong.” (Duy Tuấn - Thăng Long, “Sống dở chết dở tại mỏ sắt lớn nhất ĐNA – Bài 5: Sóng ngầm nơi moong mỏ”, Vietnamnet, 9-12-2011).
3.–“Moong than Cao Sơn như chiếc chảo khổng lồ, đến nỗi, từ bờ moong nhìn xuống, những chiếc xe trọng tải gần 100 tấn bò lồm ngồm như những chú …cua!” (Nhân Văn, “Chuyện lạ ở moong Cao Sơn”, Vinacomin, 08-10-2012).
4.–“Một ngày cuối năm, lên moong than Hà Tu, tôi vẫn thấy quang cảnh sản xuất quen thuộc như những ngày thường hồi đầu năm.” (Minh Hoa, “Tháng ‘củ mật’ ở moong than Hà Tu”,Vinacomin, 21-1-2014).
5.–“ [….] cả một đời ông lận đận với moong sâu […] Về kỹ thuật, ông là người kỹ tính, người ta gặp ông có khi đi chán dưới lòng moong, tưởng rằng ông sẽ về! Vậy mà [….]” (Phóng sự “Bóng người ở lại giữa moong sâu”, báo Quảng Ninh, 23-1-2010).
6.–“Đây là mô đất lau sậy um tùm, nằm sát con đường nội bộ dẫn từ moong H10 (moong than đang khai thác của Công ty Than Mông Dương) về bãi than giáp ranh với đầu băng tải của Nhà máy nhiệt điện Mông Dương.” (Trọng Phú, “Rút ruột mỏ than Mông Dương - Bài 1: Một đêm, hàng ngàn tấn than bị trộm”, Pháp luật, 31-10-2013).
7.–“[……] nhờ có nghị lực thép, những người thợ mỏ đã vượt qua tất cả để hôm nay trên công trường rộn ràng tiếng xe, tiếng máy, hàng trăm tấn quặng sắt nằm sừng sững giữa lòng moong...” (Phan Thế Cải, “Từ lòng moong lên mặt đất”, Nhân dân điện tử, 10-7-2011).
8.–“Bên dưới là những lòng moong đang tiếp tục bị khoét sâu vào lòng núi [……]” (Phan A, “Cận cảnh hoang tàn tại một mỏ than lộ thiên”, Đại kỷ nguyên, 9-1-2016).
Cứ như trên thì “moong” hiển nhiên là một từ có thật nên cũng đã được Từ điển tiếng Việt(2007) của Trung tâm Từ điển học (Vietlex) do Hoàng Phê chủ biên thu nhận và giảng là “khẩu ngữ, ít dùng : đáy mỏ”. Nhưng tiếc rằng điều chú thích của quyển từ điển này thì lại rất sai vì từ “moong” chẳng những không thuộc về khẩu ngữ mà còn là một thuật ngữ của ngành khai khoáng nữa. “Quy định quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn trong khai thác mỏ lộ thiên” của Bộ Công Thương gồm có 12 chương mà chương 1 là “Quy định chung” với Điều 2 là “Giải thích từ ngữ”; tại điều này, mục 18 được ghi với chú thích bằng tiếng Anh trong ngoặc đơn như sau: “18. Moong (pit) : Là đáy mỏ, phần thấp nhất của đáy mỏ được bao khép kín bởi bờ mỏ xung quanh.” Cứ như trên thì “moong” là một thuật ngữ đã được giải thích rất rõ ràng. Chẳng những thế nó còn được chính thức vận dụng trong lời ăn tiếng nói hằng ngày một cách hoàn toàn đúng với nội hàm đã nêu trong bản “Quy định”, như đã thấy với 8 dẫn chứng ở trên. Vậy làm sao có thể nói nó là khẩu ngữ?
Nhưng từ “moong” này do đâu mà ra? Sự tra cứu của chúng tôi cho phép khẳng định rằng nó là một sản phẩm ra đời từ sự khai thác thuộc địa của thực dân Pháp, trong đó có việc khai thác mỏ, đặc biệt là Mỏ than Hòn Gai, mà Pháp gọi là “Mines de charbon de Hongay”. Nói đến “mine” thì phải nói đến “gisement”. Ta cứ tìm trên mạng thì có thể thấy hai từ này thường “cặp bồ” với nhau. “Gisement” được Le grand Robert định nghĩa là “Disposition des couches de minéraux dans le sous-sol […] Par extension. Masse minérale importante, propre à l’exploitation”, nghĩa là “Cách sắp xếp các lớp khoáng sản trong tầng đất cái […] Nghĩa rộng. Khối khoáng sản quan trọng, thích hợp với việc khai thác.” Chính âm tiết “-ment” của “gisement” đã được phiên âm sang tiếng Việt kiểu bình dân thành “moong”. Hiện tượng này không có gì lạ : nó cũng giống như chuyện người Việt Miền Nam đã phiên âm “ciment” thành “xi-moong”, như có thể thấy trong nhan đề “Vôi đá xanh, vôi chịu nước và xi-moong. Cách làm đá giả” trên tạp chí Khoa Học số 59 (1-12-1933). Ca dao Miền Nam có câu:
“Chợ Sài Gòn cẩn đá, chợ Rạch Giá cẩn xi-moong
Giã em ở lại vuông tròn
Anh về xứ sở không còn ra vô.
” Trẻ con Miền Nam hồi nửa đầu thế kỷ XX không lạ gì với hai tiếng “xi-moong” này vì những viên bi mà họ chơi thời đó thường làm bằng xi-măng (về sau mới có bi thuỷ tinh ngũ sắc). Đó là những “cục đạn xi-moong”. Vậy “-ment” của “gisement” đi vào tiếng Việt thành “moong” không phải là chuyện không thể xảy ra. Còn chuyện “gise-” bị tỉnh lược thì chỉ là hệ quả của việc rút ngắn khi phiên âm : – adjudant > ách (thượng sĩ, ông quản), – aiguille > ghi (thiết bị dùng để chuyển đường ray tàu hoả), – alcool > cồn, – aluminium > nhôm, – portefeuille > bóp (ban đầu là bóp-phơi), – pourboire > (tiền) boa, – copier > cóp, – correcteur > cò (người sửa mo-rát), – commissaire > cò (cảnh sát trưởng), – essence > xăng, – effet > phê, – [en] arrière > de ( = lùi), v. v..
Tóm lại, “moong” là một từ Việt gốc Pháp, bắt nguồn ở từ “gisement”, có nghĩa là “vỉa [khoáng sản, đất đá, v.v.]”. Ngoài nguyên từ (etymon) này ra, chúng tôi không thấy có bất cứ từ nào khác có thể là ứng viên thích hợp. Dĩ nhiên là nếu có vị thức giả nào chỉ ra một nguyên từ khác có sức thuyết phục mạnh hơn thì chúng tôi sẽ vô cùng cám ơn.

Anh Chàng Bán Hàng Rong & Vị Khách Hàng Hào Phóng -

Trong cuộc sống, quả thực có rất nhiều thời điểm chúng ta sống mù quáng để chiếm giữ lợi ích, vật chất. Nhưng rốt cuộc, tiền bạc lại không làm chúng ta...

Vị khách hàng hào phóng trả thêm, chàng bán rong bất ngờ đuổi theo...

Đoạn clip chỉ kéo dài hơn một phút nhưng đã thay đổi quan niệm về sự giàu có của rất nhiều người và để lại một bài học sâu sắc về thái độ sống. Clip ghi lại câu chuyện có thật ở đất nước Ấn Độ, về một vị khách hàng hào phóng và anh chàng bán hàng rong.

Anh ấy đã cho thấy: tiền không phải là thước đo của sự giàu có, mà chính là thái độ sống!

Vị khách hỏi mua bánh Samosa, một loại bánh chiên hình tam giác dùng làm đồ ăn vặt rất phổ biến ở Ấn Độ. Khi người bán hàng cho biết 2 cái bánh có giá 10 rupee, vị khách đã trả gấp 100 lần số tiền để mua 2 cái bánh và bước đi với lời nhắn: "Hãy xem nó như món quà của Thượng Đế"

Anh chàng bán hàng rong nghèo khá bất ngờ với số tiền lớn vừa nhận được, nhưng khác với lầm tưởng của nhiều người rằng chàng bán rong sẽ vui vẻ cầm số tiền đó và rối rít cảm ơn, thì sau giây phút im lặng vì bối rối, anh đã đuổi theo vị khách để trả lại số tiền 1000 rupee.

Anh chỉ nhận đúng 10 rupee cho 2 cái bánh và lịch sự nói với vị khách tốt bụng rằng: "Thưa anh, tôi không cần đến 1000 rupee. Những gì kiếm được từ sức lao động với tôi là đủ. Anh hãy dành tặng số tiền đó cho ai đó cần nó hơn tôi. Tôi chỉ muốn đồng tiền xứng với nỗ lực của mình".

Hành động bất ngờ của chàng bán bánh khiến không chỉ vị khách kia mà rất nhiều người phải thán phục. "Anh làm tôi xúc động thật đấy. Anh quả thực là một tấm gương sáng. Tôi phải kính chào anh vì đức tính chân thật, đừng bao giờ từ bỏ nghị lực này nhé!" – Vị khách hàng nói trong sự nể phục.

Anh ấy đã cho mọi người thấy: tiền không phải là thước đo cho sự giàu có, tiền bạc vật chất không thể làm cho chúng ta giàu lên, mà chính thái độ sống của mỗi người sẽ quyết định người ấy có "giàu" hay không.

Một câu chuyện, hai bài học

Cuộc sống hiện đại ngày nay, vật chất vô cùng phong phú, xa hoa. Nhưng cũng chính vì vậy mà nhiều người vẫn đang chìm đắm, lệ thuộc vào vật chất mà không nhận ra bản thân đã trở thành nô lệ từ bao giờ.

Một khi có được danh, lợi và những thứ mình truy cầu, liệu chúng ta có thực sự hạnh phúc hay lại tiếp tục truy cầu những điều khác?

Nếu không học được cách buông bỏ,cả đời người sẽ chạy mãi theo những thứ phù du mà không tìm được ý nghĩa nhân sinh của cuộc đời.

Trên đời này, hỏi có bao nhiêu người có thể sống trong danh, lợi mà thực sự thoải mái, vui vẻ? Con người sống trên đời, cần học được biết đủ và biết buông bỏ.

Ở vào thời khắc mà bạn buông bỏ được, thì niềm vui, niềm hạnh phúc thực sự sẽ trở về với cuộc sống của bạn!

Bởi lẽ, con người ta giàu có không phải vì vật chất, "giàu" nghị lực sống, giàu niềm vui, hạnh phúc tại tâm mới là những giá trị bền vững mà con người hướng tới. Và thái độ sống tích cực ấy sẽ khiến mỗi người cảm thấy "giàu có", đủ đầy!

Nếu tĩnh lặng suy ngẫm một chút, chúng ta có thể phát hiện ra rằng, niềm vui, niềm hạnh phúc không phải nằm ở chỗ chúng ta có bao nhiêu của cải, địa vị cao ra sao, nhà cửa rộng lớn thế nào mà là ở chỗ chúng ta có nhận thức được và bằng lòng với những gì mình đang có hay không?

Bài học sâu sắc ấy lại được thể hiện qua hành động của anh chàng bán rong trẻ, mặc dù đôi khi những người học rộng, địa vị xã hội cao lại không thể thực hiện được.

Không chỉ giúp định nghĩa lại về sự giàu có không do vật chất quyết định, đoạn clip ngắn về hai chàng trai ở Ấn Độ còn chỉ ra rằng, dù ở hoàn cảnh nào, hãy không ngừng cố gắng bằng chính khả năng của mình.

Anh chàng bán bánh là một người lao động chân chính, anh tôn trọng người khác và tôn trọng chính bản thân mình với thái độ và câu nói khiến chúng ta phải suy ngẫm: "Tôi chỉ muốn đồng tiền xứng với nỗ lực của mình" - mấy ai suy nghĩ được như thế!

Không có gì là không thể giữa cuộc đời này, hãy tự trang bị cho mình một động lực sống mạnh mẽ nhất, sẵn sàng đương đầu với mọi thử thách phía trước.

Bạn vẫn còn có đủ tay đủ chân mà, vậy là bạn đã may mắn hơn rất nhiều người khác rồi. Giống như anh chàng bán bánh, dù nghèo khó, nhưng anh vẫn có thể lao động, tự kiếm tiền bằng chính khả năng của mình.

Nên anh muốn vị khách hàng phóng hãy dành tặng số tiền đó cho những ai thật sự cần nó hơn anh.

Và hãy nhớ rằng, nghị lực sống sẽ quyết định sự "giàu có", giúp bạn có động lực để cố gắng. Bạn có thể theo đuổi công việc, mục tiêu của mình, nhưng không cần thiết phải tranh giành với người khác.

Bạn có thể không giàu có về tiền bạc, nhưng nhất định phải dựa vào chính mình, bước đi trên đôi chân của mình.

Dựa núi núi ngả, dựa người người chạy, dựa cha mẹ cũng không được lâu vì cha mẹ sẽ già.

Đặc biệt là những người trẻ tuổi, dựa vào chính mình là tốt nhất! Đó mới là tiền đề tốt nhất cho tương lai!

Theo THẾ GIỚI TRẺ

Read more: http://jeffreythaiblog.blogspot.com/2016/09/chuyen-co-that-anh-chang-ban-hang-rong.html#ixzz4JLm0ZjFf

Linh sam bể gỗ-giá 350k

Linh sam bể gỗ-giá 350k-ĐT 0974548883.
STK Phạm Đình Trúc Thu 711ab2332746 Vietinbank Tây ninh

Khế zin- giá 250k

Khế zin- giá 250k-ĐT 0974548883.
STK Phạm Đình Trúc Thu 711ab2332746 Vietinbank Tây ninh

Chữ Hán không phải là tiếng Hán

Chữ Hán không phải là tiếng Hán

Một ngôn ngữ bao giờ cũng gồm tiếng nói (âm) và chữ viết. Tiếng Việt ta là một thứ tiếng riêng biệt trên thế giới, dù từ vựng mượn hơn 60% từ tiếng Hán. Còn chữ viết, hiện chúng ta dùng hệ chữ Latin (a, b, c) – bỏ hệ chữ tượng hình như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc…

Bàn về tham luận “đề nghị dạy chữ Hán trong nhà trường để giữ gìn tiếng Việt và văn hóa Việt Nam” gây nhiều tranh cãi, ông Đoàn Lê Giang có bài viết nêu rõ quan điểm của mình để những người ngoài chuyên môn (Ngôn ngữ học) cũng hiểu được.

Chữ Hán là gì?

Chữ Hán là chữ được sinh ra từ nền văn hóa Trung Hoa cổ đại, vào nước ta từ đời Hán (đầu công nguyên), được các thế hệ cha ông ta Việt hóa nó, đọc bằng âm Hán Việt (tương tự như Hàn Quốc có âm Hán Hàn, Nhật Bản có âm Hán Hòa (Onyomi).

Chữ Hán đã tạo nên 60-70% vốn từ vựng tiếng Việt. Ví dụ: Hà Nội hoàn thành chỉnh trang đền Ngọc Sơn và cầu Thê Húc, thì có lẽ 100% là từ gốc Hán các thời khác nhau. Chữ Hán là loại chữ tượng hình, chữ Sơn (山) giống núi, chữ Hỏa (火) giống lửa…

Có người cho là nên dùng chữ Nho cho khỏi nhầm. Dùng cũng được, nhưng nó không chuẩn, vì chữ ấy không chỉ dùng trong các văn bản Nho giáo, mà cả Phật giáo, Đạo giáo và cả những văn hóa khác. Có người nói nên dùng chữ Hán Nôm. Không được, vì trên đời không có chữ đó, mà chỉ có chữ Hán và chữ Nôm.

Vậy chữ Hán là nói tắt của chữ Hán cổ đọc theo âm Việt. Cách nói này rất phổ biến, và được giới nghiên cứu mặc nhiên thừa nhận. Vậy chữ Hán không phải là tiếng Hán, càng không phải Trung văn.

Tại sao chúng ta nên học chữ Hán?

Vì hai lý do. Lý do thứ nhất: chúng ta muốn hiểu sâu được tiếng Việt thì chúng ta cần biết gốc gác tiếng Việt ra sao, tra cứu thế nào.

Ví dụ: từ Minh Tâm, nghĩa là sáng lòng, vì chữ Minh là sáng. Nhưng học trò thắc mắc thế U Minh thì là gì, sáng tối à? Không, “Minh” trong trường hợp này lại là “Tối”. U Minh là mờ mịt. Học trò lại hỏi: Thế Đồng Minh là cùng sáng à? Không, Đồng Minh là cùng phe, vì nó xuất phát từ nghĩa: cùng hội thề. Vì chữ Minh là Thề.

Vậy làm thế nào để cô giáo trả lời học sinh những câu hỏi ấy, làm thế nào cho học sinh không hỏi cô mà cũng biết được? Có hai cách:

Cách 1. Học âm Hán Việt, tự tra từ điển tiếng Việt. Đa số những người giỏi tiếng Việt hiện nay đều hình thành bằng con đường ấy. Nhưng thực ra họ cũng không thật tự tin vì từ ngữ thì vô bờ, sai đúng lẫn lộn, người ta không thể tự tin hoàn toàn được.

Cách 2. Học chữ Hán để có ấn tượng là chữ Hán rất nhiều từ đồng âm, nhiều nghĩa khác nhau. Sau đó biết cách tra từ điển. Từ điển chữ Hán có nhiều loại, rất phức tạp, phải học để có một chút vốn liếng mới tra được. Bằng cách này người ta có thể tự tra cứu, tự học tiếng Việt suốt đời.

Lý do thứ hai: học chữ Hán để cho chúng ta hiểu được văn hóa Việt Nam, chúng ta cảm thấy gắn bó với ông cha. Vì từ trước khi bỏ chữ Hán hoàn toàn vào đầu Thế kỷ 20, toàn bộ di sản văn hóa Việt Nam được viết bằng chữ Hán và chữ Nôm (một thứ chữ được hình thành từ chữ Hán). Chúng ta học chữ Hán để chúng ta hiểu sâu tiếng Việt, từ đó có thể hiểu được vốn văn hóa Việt Nam.

Văn hóa cổ dù có được dịch ra tiếng Việt, như các công trình của Lê Quý Đôn chẳng hạn, nếu không có vốn chữ Hán nhất định, đọc vẫn rất khó hiểu.

Đọc Truyện Kiều, nếu có biết chữ Hán, chữ Nôm thì mới hiểu thấu đáo cái hay của nó. Chúng ta nếu có biết chút ít chữ Hán thì đến các di tích văn hóa (đình chùa miếu mạo), nhìn một tập thơ Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, chúng ta không thấy xa lạ, không thấy mình là “những đứa con thất cước của giống nòi” (chữ của Hoài Thanh).

Học chữ Hán có dễ không?

Học để trở thành học giả uyên thâm dịch được sách vở cổ thì rất khó, nhưng học để biết một số chữ, để biết tra từ điển Hán Việt, từ đó có thể tự học tiếng Việt suốt đời thì rất dễ. Vì người học chỉ học có hai kỹ năng: đọc, viết, mà không phải học kỹ năng nghe, nói. Đồng thời học chữ Hán như xem tranh, như học ghép hình rất dễ nhớ và thú vị.

Chúng ta là người Việt Nam, văn hóa chúng ta là văn hóa Đông Á, coi trọng gia đình, sống cần kiệm, đề cao đức liêm chính, hiếu kính, hiếu học…Tất cả những điều ấy có xấu không, có nên bỏ không, và có bỏ được không? Phương Tây cũng có điều ấy, đạo đức phương Tây được hình thành từ Cơ Đốc giáo và văn hóa truyền thống của họ, còn đạo đức chúng ta thì từ văn hóa bản địa và văn hóa Đông Á (Nho giáo, Đạo giáo của Trung Quốc, Phật giáo của Ấn Độ).

Những điều ấy được các bậc hiền triết phương Đông nói rất hay và từ rất sớm, các sách vỡ lòng chữ Hán ngày xưa vừa dạy chữ, vừa dạy người thông qua các sách đó rất thú vị và dễ nhớ. Vậy chúng ta có nên học một chút tinh hoa từ đó qua sách chữ Hán nhập môn không?

Nếu chúng ta chỉ lo đuổi theo phương Tây, bằng lòng với thứ ngôn ngữ trong các hộp thoại, tin nhắn với các ký tự lổn nhổn, tiếng Anh lẫn tiếng Việt thì rõ ràng nguy cơ làm giảm sự trong sáng tiếng Việt, mai một văn hóa truyền thống còn cao hơn rất nhiều.

Nguồn Vietnannet.vn