Lòng tốt, sự tử tế: Gieo và gặt

Tuyết Yến


Tác giả với bà Dominique tại nhà dưỡng lão VICHY

Có ai dám tự tin rằng trong đời mình chỉ để lạc mất lòng tốt một lần?

1-Nhiều người hay chỉ trích, phê bình rằng xã hội hiện nay thiếu đi sự tử tế, cái xấu lấn át cái tốt, người ngay sợ kẻ gian, rồi vô vàn những thói xấu của người Việt bị dè bỉu, châm biếm. Đặc biệt khi ra nước ngoài, nhất là đến các nước phương Tây, khi trở về, họ lại càng có nhiều chuyện để so sánh và tỏ ra đắc ý khi nghĩ về những thói hư, tật xấu của người Việt.

Người Việt nói riêng và người phương Đông nói chung có nền văn hóa làng xã, cộng đồng. Thế nhưng người phương Tây thì khác, họ tôn trọng cái TÔI và không can thiệp, tham dự sâu vào cuộc sống riêng tư của mỗi người.

Người Việt ra đường gặp người quen thay câu chào hỏi thường mở đầu bằng câu hỏi: “đi đâu đấy?”. Bạn bè của con cháu tới nhà chơi, bố mẹ thường bắt đầu câu hỏi: “Cháu con nhà ai? Bố mẹ cháu làm gì?”. Văn hóa Á Đông khiến mỗi người đều có thói quen quan tâm tới công việc, hành động, cử chỉ của người khác. Xét ở một góc độ nào đó, có thể cho là thọc mạch, là vô duyên, là tò mò, thậm chí làm phiền người khác, song ít ai nghĩ rằng đó lại là một trong những điều mà người phương Tây thèm muốn.

2-Những ngày sống xa nhà, học tập tại cộng hòa Pháp, tôi thường dành thời gian của những ngày nghỉ cuối tuần đến thăm các khu dưỡng lão (maison de retraite). Đây là một trong những hoạt động ngoại khóa của trung tâm CAVILAM, nơi tôi đang theo học ở VICHY, một thành phố thuộc miền Trung của đất nước Tây âu này.

Những người già ở đây rảnh rỗi, họ có nhiều thời gian nói chuyện với chúng tôi để cuộc sống bớt nhàm chán, cô đơn. Đổi lại, chúng tôi có điều kiện trau dồi thêm vốn ngoại ngữ ít ỏi của mình, được tìm hiểu về cuộc sống, văn hóa nước bạn. Trao đổi, trò chuyện với họ, tôi mới thấy rằng nếp sống văn hóa nhiều thế hệ trong một gia đình, trách nhiệm của con cái với cha mẹ ở các nước phương Đông được đề cao và là niềm ao ước của những người già Tây âu này.

Một điều dưỡng viên ở đây cho biết: những người già ở đây rất háo hức cho những ngày cuối tuần. Họ dậy sớm hơn, ăn cũng nhanh hơn. Nhiều người đòi điều dưỡng mặc cho những bộ đồ đẹp, thậm chí có bà lão còn trang điểm để chờ đợi gặp gỡ chúng tôi. Những người già cô đơn, bệnh tật, ốm yếu, khóe mắt chợt bừng lên niềm vui, niềm hạnh phúc khi được trò chuyện.

Bà Dominique có 6 người con. Nhưng cả năm nay rồi không có người con, người cháu nào tới thăm bà. Chúng chỉ thỉnh thoảng gọi điện hỏi thăm khiến bà trở thành người khó tính nhất khu dưỡng lão. Thế nhưng, chỉ sau vài lần gặp gỡ, chúng tôi đã được bà chia sẻ, tâm sự và còn làm những chiếc bánh cờ-rếp đậm chất Pháp cho chúng tôi ăn.

Không nói ra nhưng mỗi người trong chúng tôi đều không bao giờ dám nghĩ đến tương lai già nua của mình ở những trại dưỡng lão như vậy! Có thể, định cư ở nước ngoài cũng là mong ước của nhiều bạn trẻ nhưng sống những năm tháng cuối đời ở những nơi như thế này, dù điều kiện chăm sóc dinh dưỡng, y tế đảm bảo cũng làm người ta sợ hãi và buồn chán!

3-Những ngày bố tôi nằm viện, ông phải thở ô xy và việc ăn uống rất khó khăn do ông hay bị sặc. Bệnh nhân cùng phòng bố tôi là một bác trung niên bị bệnh tim song bác có thể tự chăm sóc cho mình. Những cơn ho khiến bố tôi rất khó ngủ. Sau nhiều trận ho mệt, ông lả đi vì mệt rồi ngủ thiếp đi.

Cánh cửa căn phòng của bệnh viện bị hư nên mỗi khi đóng mở lại kêu rít lên khiến người khác giật mình. Mỗi khi thấy bố tôi ngủ, bác cùng phòng lại mang chiếc gối ra chặn ở cửa để y tá, hay bác sĩ vào thăm bệnh sẽ không bị sập cửa, hay gây nên tiếng ồn. Ông cũng thường xuyên nhắc nhở mấy cô y tá trẻ nói chuyện nhỏ thôi để cho bố tôi ngủ.

Bố tôi nằm viện cả tháng trời, việc chăm sóc bố, chúng tôi phải phân chia nhau. Nhiều lần chỉ có một mình phải chăm lo cho bố đến quá bữa tôi cũng chưa đi ăn được, người thay ca sau cũng kẹt công việc chưa đến kịp. Những lúc như vậy, bao giờ bác cũng hỏi : ‘‘muộn tồi, cháu đói không, để bác mua luôn cho một hộp cơm ?’’.

Có lẽ chỉ có người Việt mới như vậy! Những nghĩa cử giản dị ấy bạn cũng như tôi đều bắt gặp ở bệnh viện, ở nơi này, nơi khác. Người Việt mình đấy !

4-Gần nhà tôi có một bác cựu chiến binh. Ông không thích ở nhà, hàng ngày ông ra đường nhặt các loạt rác rưởi người ta “quên” cho vào thùng rác mà tiện tay ném ra đường. Trên cổ ông đeo lủng lẳng các loại túi theo kiểu phân loại rác của ông. Rồi ông hát, những bài hát về cái thời của ông, về Trường Sơn, về chiến tranh, về người lính, về những gì mà ông say mê gần như cả cuộc đời…Thực ra ông bị một căn bệnh mà y học gọi là hội chứng chiến tranh, thỉnh thoảng ông vẫn hô: xung phong, tập trung, bắn, bắn!!

Nhiều người trong khu phố coi ông như người điên và tìm cách tránh xa, nhưng tụi trẻ con thì cứ chạy theo để nghe ông hát, những bài hát hình như không giống với những ca khúc của chúng bây giờ. Và rồi chúng cũng bắt đầu nhặt rác, giúp ông vứt rác vào thùng, làm sạch sẽ phố phường hơn…

Chị bán phở đầu ngõ bao giờ cũng mời ông một bát phở ăn sáng, đổi lại ông ngồi hát cho mọi người trong quán nghe. Thói quen nghe ông hát khiến nhiều khách muốn quay lại với chị chủ hàng trở thành khách quen.

Sự tử tế của chị đã được đền đáp!

Một câu chuyện nữa tôi mới đọc gần đây cũng khiến bản thân phải suy nghĩ. Nếu như người đàn ông có tên Quốc Khánh trên đường đi làm về ngày hôm ấy không “mua việc” vào mình để ý, theo dõi xem một thiếu nữ khoảng 20 tuổi kia sao lại dắt theo 2 cháu bé ngồi vật vờ ở phố Liễu Giai, Hà Nội thì có lẽ hai cháu bé đó đã bị bán đi phương trời nào đó mất rồi.

Nghĩ tụi nhỏ lạc đường, anh Khánh đã hỏi thăm và nhận ra giọng 2 đứa trẻ khác với giọng của chị nó. Nghi ngờ thiếu nữ bắt cóc hai đứa trẻ, ngay lập tức, anh Khánh hô hoán mọi người và kêu hai cảnh sát giao thông gần đó đến giúp đỡ. Nhờ vậy, hai đứa trẻ bị bắt cóc đã may mắn về được với gia đình trong niềm xúc động trào nước mắt của cha mẹ chúng.

Rồi còn nữa những câu chuyện về những vụ việc dọc đường, trên phố, nếu ai đó cũng ngại “mua việc”, cũng ngại “ ôm rơm cho dặm bụng” thì có lẽ sẽ không có những trường hợp người gặp tai nạn được cứu sống kịp thời, người bệnh may mắn thoát chết…vân vân và vân vân. Có thể đâu đó vẫn còn chuyện người tốt gặp vạ lây như chuyện đưa người bị tai nạn vào bệnh viện bị người nhà hiểu lầm đánh cho chí chết, hay như những chuyện bực mình vì lòng tốt bị bỏ rơi. Nhưng dẫu gì chăng nữa lòng tốt, sự tử tế vẫn luôn thường trực và cho ta thấy cuộc sống này đáng sống hơn!

Chuyện ở khu phố tôi chứ đâu. Ông cụ bị tai biến, cả nhà cuống cuồng đưa đi bệnh viện, quên cả khóa cửa. Người hàng xóm sang hỏi han tình hình, thấy cửa không khóa, vội về lấy khóa nhà mình sang khóa lại. Rồi ông chẳng dám đi đâu vì sợ người nhà bên đó cần việc gì về nhà lại không vào được khi không có chìa khóa.

Không ai dám nói trước rằng cả cuộc đời này tôi không cần nhờ đến ai, không cần sự giúp đỡ của người khác vẫn có thể sống ổn. Nếu như mọi người cứ sống thờ ơ, sống chỉ biết đến mình, cứ nghĩ rằng mình không phiền đến ai, chẳng cần ai giúp mình, thì vẫn có chuyện kẻ trộm mang cả ô tô đến khuân đồ, rồi ngang nhiên phá khóa mà hàng xóm cứ nghĩ rằng họ chuyển nhà hay chắc chủ nhà mất chìa khóa nên nhờ thợ khóa đến sửa.

Lòng tốt, sự tử tế không thể có được khi ta không cho đi lòng tốt và sự tử tế. Đừng đòi hỏi những người xung quanh giúp đỡ bạn khi bạn chẳng giúp đỡ, quan tâm tới ai bao giờ.

Lúc bản thân hay người thân của mình gặp nạn, bạn than thở, buồn chán vì chẳng ai giúp tôi, chẳng ai đưa tôi hay người thân của tôi đi bệnh viện, trong khi chính bạn cũng cho qua những chuyện thường gặp trên đường và đều cho đó là chuyện của ai đó, không liên quan tới mình và rồi lại buông lời kêu ca, phàn nàn rằng xã hội bây giờ thiếu đi sự tử tế, thiếu đi lòng tốt!

5-Trong bài diễn văn tại lễ bế giảng của Đại học Syracus ( Mỹ), nhà văn nổi tiếng George Saunders đồng thời là giáo sư của trường Đại học này đã tâm sự với sinh viên rằng: “Điều khiến tôi tiếc nhất trong đời mình là những lần để lạc mất lòng tốt”.

Cậu bé George một lần đánh rơi lòng tốt mà day dứt tới tận bây giờ. Chỉ vì không làm được gì đó tốt hơn cho một người bạn gái có thể hơi “khác người” bị nhiều người kỳ thị mà George luôn cảm thấy ăn năn, dù rằng ông vẫn tốt với người bạn gái đó hơn những người khác, song ông nghĩ, đáng lẽ đã có thể làm tốt hơn thế!

Có ai dám tự tin rằng trong đời mình chỉ để lạc mất lòng tốt một lần?

Một bạn học sinh lớp 11 đã viết: “Ta ích kỉ trước người tốt, ta sợ hãi trước kẻ xấu, ta lừa dối trước chính bản thân mình. Vậy nên cuối cùng, ai kia mất cái ví tiền, nhưng ta mất đi nhân tính. “Cho” và “nhận” gắn bó thế nào, thì “giữ” và “mất” cũng khăng khít tương tự như vậy!”./.