Mật viên ca

Giáp Văn

Tôi thích nhạc không lời.

Thích theo kiểu mù quáng, điếc không sợ súng.

Nhưng suy cho cùng những thứ con người ta thích hoặc tôn thờ thì hầu hết đều là những thứ mù quáng cả. Nên bây giờ, nếu ai hỏi vì sao tôi thích nhạc không lời thì tôi sẽ rất lúng túng. Nếu ép quá chắc tôi sẽ buột miệng ra nói mấy chữ chẳng giống ai, đại loại như: vì nhạc không lời dồn nén, cô đơn, có cấu trúc, tỏa và chụm, đa nghĩa, có nhiều điểm tương đồng với những thứ khác mà tôi thích v.v.

Trong những thứ chẳng giống ai đó, nếu cố gắng chọn ra được một thứ được nhiều người đồng ý hơn cả, thì có lẽ đó là tính đa nghĩa. Vì thế bài này sẽ chỉ đề cập đến khía cạnh đa nghĩa của nhạc không lời.

Các cụ nói trăm nghe không bằng một thấy, nhưng trong trường hợp này thì ngược lại: trăm thấy không bằng một nghe. Nên trước khi vào chuyện, bạn nghe thử bản nhạc này: Song from a secret garden.

Tôi tạm dịch là Mật viên ca.

Hãy bỏ qua tiểu sử của bản nhạc và những chi tiết kĩ thuật đi, chỉ nghe thôi.

Chỉ nghe thôi.

Bạn thấy gì?

Có lẽ bạn sẽ thấy ban đầu là tiếng đàn piano buông chậm rãi. Sau đó là tiếng vĩ cầm cất lên. Nhẹ nhàng êm ái. Réo rắt. Rồi cao trào. Cũng có lúc trầm lắng. Như lời đối thoại: khi quyến luyến, khi rời xa, và cuối cùng trôi dần, nhỏ dần về cuối bản nhạc khi kết thúc.

Bạn còn thấy gì nữa? Tôi không biết, vì tôi không là bạn. Nhưng tôi biết mình thấy gì khi nghe bản nhạc này. Mỗi lần thấy là mỗi lần khác, tùy thuộc vào tâm trạng khi nghe.

Tôi sẽ nói những điều tôi đã thấy xem có giống những điều bạn đã thấy hay không nhé.

1. Tình yêu.

Cuộc sống tư lự trôi như đám mây hờ hững, như con sóng vỗ bờ, không luyến ái, không chủ đích. Rồi một ngày tình yêu đến, bắt đầu biết nhớ da diết. Giai điệu ban đầu nhẹ nhàng uốn lượn như dải lụa mềm, cao độ vừa phải, sau đó tăng dần lên đến cao trào, rồi lại hạ thấp như lời thủ thỉ: trên đời này chỉ có hai ta.

Cung bậc nhớ tăng dần đến mức quyện chặt không thể tách rời. Rồi sau đó là những cung trầm ấm hơn, như lời của chàng trai bên tai cô gái. Chàng nói gì chàng hứa hẹn gì? Không ai biết và không quan trọng. Nhưng chắc chắn cô gái hiểu được, vì họ đang có chung một ngôn ngữ. Thứ ngôn ngữ bí mật của hai người.

Ở đây không có sự ào ạt phóng khoáng hoang dã như hai kẻ trẻ tuổi phi ngựa trên thảo nguyên, mà chỉ có tiếng lòng rung lên thầm kín, kìm nén của một trắc trở. Nhưng chính vì kìm nén mà nó chạm vào được những góc tinh tế nhất của tâm hồn. Tay nắm chặt tay mắt nhìn đắm đuối cho thứ ngôn ngữ không lời tràn ra như trăng mật.

Trong ngôi vườn của hai người.

2. Bên thềm

Tiếng piano ban đầu như lời an ủi. Người ngồi bơ vơ bên thềm vắng. Người đã đi mà hình bóng vẫn còn đây. Không kìm nén được nên tiếng lòng trỗi dậy. Bao kỉ niệm da diết bỗng cựa quậy ùa về. Những ngọt ngào bỗng dưng tuôn trào thành nước mắt. Lúc cao trào thì ào ạt như hoa rơi ngày trở gió. Khi trầm buồn thì hiu quạnh tựa chiều đông.

Không trách móc, không giận hờn, không cay đắng. Nhưng đi rồi, đi mãi không hẹn ngày trở lại. Chỉ còn sóng lòng dội mãi khôn nguôi.

Dội mãi khôn nguôi.

3. Canh khuya

Đêm khuya thiếu phụ đan áo chờ chồng, con nhỏ nằm bên má hồng tóc ướt. Thoảng đâu tiếng gió lướt ngoài cửa sổ. Nhầm lẫn chi với một tiếng thở dài?

Dưới ánh đèn, tiếng piano từng giọt từng giọt rớt xuống mũi que đan. Bỗng xôn xao: ban đầu nhẹ nhàng như gió thoảng, sau da diết như cứa vào da thịt. Thiếu phụ dừng tay nghe lòng mình thổn thức. Đến cao trào thì quyện chặt lại. Bất giác nhìn con trẻ đang say giấc để tìm hình bóng kẻ đi xa, ôm con vào lòng mà thấm từng hơi ấm cũ.

Khung cảnh quá đỗi giản dị mà ai cũng đã từng bắt gặp. Nếu không tin, khi vợ đan áo chồng ôm con đọc sách bên cạnh mà bật bản này lên, bạn sẽ thấy những nhận xét trên đây là đúng.

4. Trong vườn nhà

Người đàn ông đi dạo một mình trong vườn buổi tối. Từng bước từng bước chậm rãi. Mỗi bước chân buông là mỗi bước đi về miền ký ức, tưởng rất xa xôi mà kì thực rất gần. Chỉ cần một chiếc lá rụng, một ánh sao khuya cũng đủ lay động cả một miền dĩ vãng.

Người đàn ông dừng bước, vểnh tai nghe gió thổi trong lòng. Đêm vắng, chỉ có quá khứ dội về. Một quá khứ đã từng rất ngọt ngào bay bổng. Nhưng khi tiếng vĩ cầm đổi cung thì người chìm trong suy tưởng.

Suy tưởng gì hỡi người đàn ông đi dạo? Một thời trai trẻ hay một hình bóng cũ? Không tiếng trả lời. Chỉ thấy trôi đi, trôi mãi mà không tài nào kìm giữ nổi.

Đêm khuya, chết lặng giữa vườn.

5. Mệt mỏi

Đôi khi người ta mệt mỏi đến mức không muốn gì cả.

Không muốn cả thở.

Buông thôi!

Buông để chìm vào miên viễn.

Buông để dập dềnh trôi nổi theo lời ca xưa cũ.

Lời ca nâng cánh bay bổng nhẹ nhàng.

Lời ca thủ thỉ bên tai trầm ấm.

Có tiếng trẻ con cãi cọ.

Có lời Mẹ tâm tình.

Buông để hòa mình vào vô định.

Không suy nghĩ.

Không lựa chọn.

Chỉ trôi thôi.

Trôi mãi.

Về phía cuối…

6. Đổ vỡ

Một đổ vỡ mang tính ép buộc, được báo trước, có chuẩn bị. Đối diện nhau mà không ai nói lời nào.

Là lần gặp cuối.

Là lần trò chuyện cuối.

Là những ngày qua tự ý tràn về.

Không nói.

Không hỏi.

Không nghe.

Chỉ có lòng người thổn thức.

Ai nắm chặt tay trước lúc buông xuôi?

7. Ngắm hoa

Người làm vườn già chậm rãi dừng chân bên khóm hoa mới nở.

Tiếng vĩ cầm bùng lên, bông hoa hé mắt cười.

Dịu dàng.

Nhẹ nhàng.

Say đắm.

Ngân nga.

Ai hiểu được niềm vui tri kỷ?

8. Đường vắng

Chiều hiu hắt.

Người hoang vắng.

-Đi về đâu hỡi cụ già?

-Không về đâu cả.

Có tiếng gió bên tai.

Tiếng sỏi dưới chân.

Tuổi trẻ vọng về từ xa thẳm.

Chập chờn...

Về nơi vô định.

9. Cố hương

Mở cánh cổng cũ, trở lại nhà xưa.

Lặng lẽ nhìn, lặng lẽ bước.

Đây góc sân, hàng cau, giếng nước.

Nắng chếch bên thềm.

Trăng sáng, đám trẻ tung tăng chạy nhảy.

Người đã trở về, người đã đi xa.

Còn gì ở lại?

Còn gì ở lại!

10. Cô đơn

Nỗi cô đơn hoan tịnh ngọt ngào.

Tôi đứng đây, cầm cây vĩ cầm. Và kéo…

Cho tim tôi nghe.

Cho mình tôi biết.

Cho đến và đi trong cuộc đời này.

Có gì để nói đâu?

Có gì không thể nói đâu?

Ngoài nỗi cô đơn sắc ngọt không lời.

11. Vô tâm

Những nhịp chậm rãi, tự nhiên như hơi thở.

Rồi ào đến như một cơn gió mát, nồng nhiệt cuộn xoắn cuốn phăng đi.

Không suy nghĩ mà không lạc bước.

Không đúng sai không tiếng thị phi.

Chỉ có khúc hoan ca bí mật.

Dẫn đường.

12. Bình an

Bỗng nhận thấy bình an ùa đến.

Khi nghe được lòng mình.

Khi có mật viên cho tâm hồn trú ngụ.

Mênh mông.

Không lời.

---