Ai cũng có thể nhận ra rằng với thời gian hơn nửa thế kỷ qua, cùng với Đảng dân tộc ta đã làm nên bao kỳ tích, giải phóng hoàn toàn đất nước khỏi ách thống trị của các đế quốc bậc nhất; nhưng có vẻ như tại thời điểm bản lề này, đất nước ta đang bị "tắc nghẽn".
Câu hỏi đặt ra là, điều gì đã ngăn bước chúng ta?; chính chúng ta hay là kẻ thù bên ngoài? hay là cả hai? Như một quy luật, chỉ khi nào nhìn thấy nguyên nhân mới có thể bắt đầu nói đến "khắc phục" như thế nào.
Câu hỏi này đã vang lên từ khi dân tộc chúng ta kết thúc cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc và thống nhất đất nước. Đến bây giờ câu hỏi này lại vang lên cấp thiết hơn bao giờ hết. Lịch sử chứng minh rằng: dân tộc Việt Nam chưa từng bị kẻ thù bên ngoài khuất phục. Đặc biệt hơn trong những năm tháng này, dân tộc chúng ta có những cơ hội tốt nhất từ trước đến nay để bay lên. Nhưng cơ hội chỉ là một thứ vô giá trị khi chúng ta không nhận ra cơ hội ấy và không biết nắm lấy cơ hội đó.
Đức Phật đã dạy: kẻ thù lớn nhất của đời người là chính mình. Khi trước mắt chúng ta là ngoại xâm thì chúng ta nhận ra kẻ thù của dân tộc. Nhưng khi hòa bình rồi thì kẻ thù không đứng trước chúng ta với vũ khí lăm lăm trong tay mà ở trong chính con người chúng ta. Đó là sự ích kỷ, là thói vô cảm, là thói ngạo mạn, là thói tham lam, là sống không khát vọng, là sống không học hỏi, là sống không dâng hiến...Chính những điều đó sẽ biến chúng ta thành nô lệ của những dục vọng thấp hèn của chính mình. Và chúng ta thất bại, chỉ có thất bại.
Nhìn sang một số nước trong khu vực chúng ta dễ dàng nhận ra những điều kỳ diệu. Đó là sự kỳ diệu của nước Nhật sau những hoang tàn của chiến tranh, là sự kỳ diệu của Malaysia sau những rối loạn, là sự kỳ diệu của Hàn Quốc sau những máu chảy...Còn chúng ta lại chưa làm được điều đó dù cho dân tộc chúng ta có một nền tảng văn hóa lâu đời và có một nhân cách làm người lớn lao qua những chặng đường lịch sử.
Và bây giờ, câu hỏi chúng ta cất lên có thể nói là lần hỏi cuối cùng. Chúng ta đã không còn cơ hội để đặt mãi câu hỏi ấy. Sự cách biệt và tụt hậu của dân tộc chúng ta so với nhân loại sau mỗi một ngày thức dậy lại tăng lên . Nếu chúng ta không nhận ra điều đó và không thấy sợ hãi thì chúng ta không phải đi về tương lai mà là đang chìm vào quá khứ.
Đến hôm nay, thời khắc chuyển giao một chặng đường lịch sử của dân tộc. Dân tộc phải cất cánh lên một tầm cao mới. Vậy chúng ta đã chọn đường băng nào cho dân tộc lấy đà cất cánh khi mà đất nước còn nhiều ngổn ngang về giáo dục, văn hóa, kinh tế...?
Sự dâng hiến, đức hy sinh - Đó chính là đường băng để chúng ta cất cánh. Sự dâng hiến luôn luôn là điều kỳ diệu nhất để mở ra những năng lực lớn lao cho mọi hành động. Trong sự dâng hiến chứa đựng tình yêu thương, sự khát vọng, ý chí hành động, trách nhiệm và một cõi lòng trong sáng. Những gì mà con người Việt Nam đã có từ lịch sử, từ văn hóa, từ nhân cách làm người đều ngang bằng với mọi dân tộc phát triển nhất trên thế giới hiện nay. Nhưng sự hiến dâng của mỗi con người Việt Nam ở mỗi công việc và ở mỗi nơi đang sống đang vang lên những hồi chuông báo động. Khi chúng ta không biết hiến dâng cho một người bên cạnh hay nói rộng lớn hơn cho cộng đồng của mình thì chính chúng ta đã hoang hóa trí tuệ và nhân cách của chính mình.
Có ý kiến cho rằng "Tâm người có yên thì mới làm được việc tốt". Nhưng sống giữa xã hội hôm nay, xã hội đầy biến động, xã hội bị xâm lăng văn hóa, xã hội đang dấy lên hồi chuông cảnh báo về đạo đức thì tâm không thể yên đuợc. Mà tâm không yên thì lòng người cũng dễ bị xáo động.
Chúng ta cần phải thống nhất với nhau rằng: đói khát và máu chảy đầu rơi không phải là là nguyên nhân đầu tiên làm cho tâm loạn. Tâm loạn bởi đánh mất niềm tin.
Dân tộc chúng ta đã đi qua biết bao nhiêu năm đói khát với kiếp làm nô lệ, đi qua bao máu chảy đầu rơi trong những cuộc chiến tranh vệ quốc. Nhưng thực tế lịch sử dân tộc minh chứng rằng: con người Việt Nam Tâm đã không bị rối loạn trong những năm tháng cam go như thế. Nhưng chính trong thời bình này, chính trong lúc đời sống vật chất nhiều hơn này...thì chúng ta lại đang lo lắng và đôi khi sợ hãi về chữ Tâm. Và Tâm chính là gốc của mọi hành động.
Vì dân là lẽ sinh tồn của một chính thể
Dân tộc Việt Nam có thể nói hội tụ đủ các yếu tố để trở thành đất nước giàu mạnh. Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa đạt đến điều đó. Trong lịch sử chúng ta có rất nhiều cơ hội để bứt phá nhưng do những lý do khách quan và chủ quan lại không thực hiện được. Hôm nay, phải chăng đất nước ta đang đứng trước cơ hội để bứt phá?
Đại thi hào Nguyễn Trãi viết về đạo làm Vua là để "hang cùng ngõ hẻm không còn tiếng khóc than". Mọi chính thể phải vì dân, nếu không vì dân thì không một chính thể nào có cơ tồn tại và thất bại là con đường tất yếu. Chiến lược về con người của Đảng và Nhà nước cho chúng ta thấy rõ "đạo làm Vua". Các vị lãnh đạo của đất nước đã và đang thực hiện "đạo làm Vua" đó.
Chỉ có thể minh chứng cái "đạo làm Vua" bằng cách tìm ra được những con người mang trong lòng chủ nghĩa nhân văn cao cả và một trí tuệ sâu sắc. Thiếu một trong hai yếu tố đó, chúng ta sẽ lại nhìn thấy tương lai của đất nước vẫn sẽ mờ mịt...
“Ánh sáng bắt đầu từ nơi ta đứng dậy và bước đi trong bóng tối”.
Dân tộc chúng ta hơn bao giờ hết mang khát vọng bay lên như lúc này. Đấy chính là nền tảng cho sự cất cánh. Nhưng hiện thực lại cho thấy đất nước chúng chưa thực sự bay lên. Vì sao vậy? Đó là do mỗi chúng ta đang có vấn đề về sự hiến dâng. Chỉ khi nào chúng ta thực sự hiến dâng trí tuệ, sự sáng tạo, khát vọng, ý chí, tình yêu… cho một người bên cạnh thì chúng ta mới có thể bay lên.
Đây là một thông điệp mạnh mẽ và sâu sắc. Cường quyền, bạo lực đích thị là kẻ thù của nền văn hiến, của lương tri và của mọi người dân lương thiện.
Chúng ta đang gặp những thách thức nào để gìn giữ và phát huy truyền thống đó, nhất là khi chủ nghĩa cơ bắp, cường quyền và bạo lực vẫn đang hoành hành như dịch bệnh trong thời đại hôm nay?
Truyền thống văn hiến ngìn năm của chúng ta là một truyền thống của chủ nghĩa nhân văn cao cả và tinh thần độc lập tự do. Nhân văn là đạo làm người cao nhất và độc lập tự do là những điều kiện duy nhất để con người thực thi chủ nghĩa nhân văn ấy một cách thực sự và có ý nghĩa. Khi một con người bị tước đi tự do độc lập thì con người đó không thể thực thi được chủ nghĩa nhân văn.
Chúng ta đều hiểu rằng: cường quyền bạo lực là cái Ác. Chủ nghĩa nhân văn là chống lại cái ác và mang lại những điều tốt đẹp cho con người. Cái Ác này vừa ở bên ngoài chúng ta và vừa ở bên trong chúng ta. Cường quyền bạo lực có thể đến từ một thế lực bên ngoài biên giới của đất nước chúng ta và có thể đến từ chính gia đình nhỏ chúng ta. Cường quyền cũng đến từ thói vô cảm và sự áp đặt phi nhân tính của con người đối với con người, từ một số người có lợi ích nhóm đối với một cộng đồng.
Bản thông điệp này gửi cho tất cả các thế lực trên thế giới và gửi tới mọi con người hay mọi nhóm người trên chính xứ sở chúng ta. Nó không phải là bản thông điệp của một ngày, nó là một bản thông điệp ngìn đời nay của dân tộc Việt Nam và hôm nay là ngày chúng ta chuyển tiếp cho tương lai.
Người xưa nói: con chim bay trên trời nhưng cái bóng của nó nằm trên mặt đất, còn con người đứng trên mặt đất mà tinh thần ở tận trời xanh. Đó là một tiêu chuẩn để xác lập giá trị của con người.
Tuổi trẻ rất tự hào về lịch sử, về cha ông nhưng cũng không mấy vui vẻ khi xung quanh có quá nhiều yếu kém, bất cập mà không làm gì được. Đâu phải người VN không giỏi, không có cách giải quyết,vẫn có một cái gì đó ngăn không cho tập hợp được sức mạnh của cả dân tộc. Đặc biệt là được tự do trao đổi, sáng tạo, góp ý...?
Khi những gia đình nhỏ bé đánh mất tình thương yêu con người thì dân tộc đó đánh mất tình thương yêu con người, khi sự mất công bằng hay mất dân chủ ở từng cơ sở thì cả đất nước không có công bằng và dân chủ.
Một nền giáo dục biết nâng con người và mở rộng bước chân
Sự ích kỷ, thói vô cảm, thói ngạo mạn, thói đua đòi, thói tham lam, sống không khát vọng, sống không học hỏi, sống không dâng hiến...lại có vẻ đang ngự trị trong xã hội ta đến nỗi lối sống đó gần như đã được coi là sự bình thường mà ở đó, lối sống dâng hiến bị "lép vế" đến mức đâu đó đã bị xem là "lập dị, gàn dỡ" hay nặng hơn là ngu, là không thức thời, vậy câu hỏi đặt ra là làm sao để chúng ta có được "đường băng" dâng hiến đó, và chúng ta phải làm gì để có được điều bình thường đó?
Khi ai đó hỏi làm sao để cánh đồng kia có được mùa bội thu thì câu trả lời sẽ là: cần có những cây lúa tốt. Vậy làm sao có được những cây lúa tốt, lại trả lời cần có giống tốt...Và cứ thế chúng ta đi ngược lại để tìm ra nền tảng làm lên mùa bội thu kia...
Tương tự như vậy, làm sao để có sự dâng hiến cao cả của một con người cho cộng đồng của anh ta? Câu trả lời: cần có những con người nhân văn và trí tuệ. Vậy làm thế nào để có những con người như thế? Câu trả lời sẽ là: cần có một nền giáo dục nhân văn và trí tuệ. Nền giáo dục ấy được trải ra mọi nơi để đón nâng những con người và mở rộng bước chân họ. Nền giáo dục ấy phải được hiển hiện một cách hài hòa, đồng thuận trong gia đình, nhà trường và trong xã hội.
Chúng ta hãy bắt đầu đường băng từ bậc cửa mỗi ngôi nhà, từ chiếc ghế của mỗi lớp học và từ mỗi gương mặt người trên đường phố và trên những cánh đồng của xứ sở chúng ta.
Chúng ta đã nói nhiều về các vấn nạn đang là trở lực ngăn cản sự phát triển của đất nước "thế rồng"; đặc biệt là vấn nạn tham nhũng, hủ bại trong một bộ phận cán bộ trong Đảng, các vướng mắc thủ tục hành chính, sự phát triển và gìn giữ, bảo tồn bản sắc văn hóa.... Liệu chúng ta sẽ có một lộ trình đúng đăn, tin cậy để loại bỏ các trở lực trên "đường bay của rồng" không?
Nhìn lại cách đây 10 năm, rồi cách đây 5 năm, mọi người sẽ thấy cuộc đấu tranh chống tham nhũng của mọi tầng lớp quản lý xã hội và người dân càng ngày càng mạnh mẽ và cụ thể. Để chống tham nhũng và các vấn đề nhức nhối khác không chỉ có trái tim nhiệt huyết mà nhất thiết phải có trí tuệ dân tộc và bản lĩnh dân tộc. Trí tuệ và bản lĩnh ở đây chính là tính khoa học và tính luật pháp trong mọi hành động của chúng ta trong sự phù hợp với nền văn hiến dân tộc.
Khi dân trí càng cao thì lối sống có trách nhiệm trong xã hội sẽ chiếm ưu thế, thì các hành động làm trong sạch xã hội sẽ càng có hiệu quả hơn. Trong khi đó, hiện thực về một xã hội ngày càng dân chủ hơn, dân trí ngày càng cao hơn, tính hiệu quả của pháp luật ngày càng được thừa nhận hơn thì chúng ta sẽ làm được những điều chúng ta khát vọng. Tuy vây, cũng nên nói nhỏ với nhau rằng nền Pháp trị dù ưu việt mấy vẫn phải xếp dưới một nên Nhân trị vì tự tính "tha hóa" của nó.
khát vọng bay lên là tiền đề cho mọi hành động tiếp theo của chúng ta. Khi chúng ta không dám và không biết cách đi qua một cái hố nhỏ thì không bao giờ chúng ta có khả năng đi qua được những vực sâu. Chúng ta hãy bắt đầu từ những bước đi đầu tiên.
Chính những dày vò, lo lắng và đôi khi cả sợ hãi của chúng ta là những bước đi đầu tiên đến bến bờ của những gì tốt đẹp.
Đừng chờ đợi và cũng như đừng khôn vặt nữa...Hãy hành động và hãy là người khôn ngoan hơn khi trở thành những con người sống dâng hiến mặc dù ngay bây giờ có thể bạn sẽ là những người ít thành đạt hơn (Theo tiêu chí quyền cao, chức trọng, nhà lầu, xe hơi,...) so với lớp người có lối sống lọc lừa với kỹ năng sống cơ hội và sống ký sinh bậc thầy. Đừng đánh mất cơ hội lịch sử và khát vọng bay lên của dân tộc mà chúng ta sẽ trở thành thế hệ có tội với tổ tiên và cả hậu thế.
Có ý kiến cho rằng: Khái niệm cất cánh chúng ta nói lâu rồi, chúng ta không nên lạm dụng khái niệm này. Phải chăng chúng ta chưa có nhân tài? Có lẽ do tư tưởng tham nhũng, mục tiêu tiến thân của mỗi người cũng lấy tham nhũng làm mục đích, nên mọi tài năng phát triển , hiến dâng đều bị thui chột hoặc bị méo mó vì mục đích cá nhân đã làm cho xã hội phải lùi lại so với sự phát triển của thế giới?
Có lẽ hầu hết những người có lương tri đều đồng ý như vậy. Chúng ta có nhân tài và có lẽ cũng không thật khan hiếm. Nhất định chúng ta phải từng bước, từng bước chắc chắn, dấn thân để cứu đất nước ra khỏi vấn nạn tham nhũng, quan liêu và lãng phí này.
Một nhà thơ đã viết :
Còn một giọt nước thì còn dòng sông
Còn một hạt giống thì còn cánh đồng
Chúng ta đã có hơn một người chọn lối sống dâng hiến. Hay nói đúng hơn nữa là chúng ta có hàng chục triệu người Việt Nam mang trong mình niềm tin về tương lai tươi sáng của tổ quốc mình. Và chúng ta chỉ cần thế để bắt đầu tất cả.
NXQ BT theo TVN
