Nhật Ký Biển Đông: Chiến Lược Ngoại Giao Đa Phương

Đào Văn Bình

Lo cho đất nước mình trước (Our Country First). Chính sách ngoại giao đa phương cũng có nghĩa là giả ngơ giả điếc, “Thủ khẩu như bình “. Nước nhỏ phải hiểu biết tất cả những diễn biến và chiều hướng quốc tế. Ngoại trừ những vấn đề liên quan đến quyền lợi của đất nước thì mới lên tiếng. Còn chuyện thế giới đều biết hết nhưng không nói ra. Trong ngoại giao, làm tức là nói. Chẳng hạn, mời tổng thống Hoa Kỳ tới thăm đất nước mình, tức là kết thân với Mỹ để làm đối trọng chống Hoa Lục mà không cần phải nói ra mà cả thế giới đều biết. . (ĐVB)

A. Tình hình Hoa Kỳ:

- Yahoo News ngày 16/8/2018: “Hơn 300 tờ báo khắp nước Mỹ đã đi bài xã luận riêng rẽ vào ngày hôm nay để chống lại những lời lẽ quá khích chống báo chí của Tổng Thống Donald Trump. Ông Trump đã chế giễu những bài tường thuật của báo chí là "tin ngụy tạo" và công kích các phóng viên là "kẻ thù của người dân". ”

Trong khi đó theo Reuters, Thượng Viện Hoa Kỳ ngày hôm nay đã thông qua nghị quyết xác định hỗ trợ cho quyền tự do báo chí và nói rằng báo chí, truyền thông không phải kẻ thù của người dân. Đúng là nước Mỹ đại loạn. Nhưng nói đi phải nói lại. Đòi hỏi báo chí trung thực 100% chỉ là ảo tưởng. Nghề làm báo không phải là một nghề làm thiện nguyện mà là một nghề để kiếm ăn. Mỗi báo đều có khuynh hướng chính trị, kinh tế, tôn giáo khác nhau. Báo A ủng hộ đảng này, báo B ủng hộ đảng kia. Đó là khuynh hướng tự nhiên. Tuy nhiên dù khuynh hướng khác nhau, dù chống đối chính quyền…nhưng báo chí phải trung thực. Không trung thực, gian trá, bịa đặt tin tức… thì báo chí chính là kẻ thù, là thuốc độc, là ung nhọt của xã hội. Thật là bất hạnh nếu con người phải sống trong một xã hội gian trá như: hàng giả, tiền giả, lời nói giả dối, tin tức gian dối và những lời hứa, tình cảm gian dối! Chính quyền không phải là cỗ máy, mà là con người. Chính quyền nào cũng muốn ém nhẹm những khuyết điểm, những sai trái, hành vi nhũng lạm, thói hư tật xấu. Cho nên khi báo chí nói lên sự thực thường bị chụp mũ, đe dọa và có khi bị giết hại. Nói lên sự thực là một hành vi vô cùng can đảm chứ không phải chuyện chơi. Lịch sử cho thấy hầu hết những người nói lên sự thực/trung ngôn đểu chết thảm hoặc cuộc đời tan nát.

- Houston Chronicle ngày 17/8/2018: “Giáo phái thờ Quỷ Sa Tăng (Satanic Temple) khánh thành một bức tượng hình người, đầu dê, có cánh tên gọi Baphomet (tiêu biểu của Quỷ Sa Tăng) tại cuộc tập họp trước Dinh Thống Đốc và Quốc Hội của Tiểu Bang Arkansas để phản đối việc dựng một bảng đá có khắc Mười Điều Răn Của Chúa (Ten Commandments) tại đây. Với những người theo đạo thờ Quỷ Sa Tăng (Satanist), những người Vô Thần (Atheist) và cả những người theo Thiên Chúa Giáo hiện diện, một vài người đọc diễn văn kêu gọi dẹp bảng đá hoặc phải cho họ dựng tượng Quỷ Sa Tăng Baphomet. Những người theo đạo thờ Sa Tăng nói rằng bảng đá khắc Mười Điều Răn Của Chúa vi phạm nguyên tắc tự do tín ngưỡng ghi trong hiến pháp và việc dựng tượng Sa Tăng là bày tỏ sự khoan dung tôn giáo.”

Nếu theo đúng tinh thần “tự do và bình đẳng tôn giáo” ghi trong hiến pháp thì không thể dựng tượng, trưng bày hình ảnh, kinh điển, điều răn dạy của bất kỳ tôn giáo nào tại những nơi công cộng. Những nơi này là tài sản chung của đất nước- tức tài sản của tín đồ mọi tôn giáo đang sống trên đất nước. Theo thống kê năm 2011, nước Anh có khoảng 3850 tín đồ theo đạo Sa-tăng. Còn ở Hoa Kỳ, đạo Sa Tăng đã có 15 chi nhánh trên toàn quốc và có khoảng 10,000 người nhận mình là tín đồ Sa Tăng qua mạng lưới điện tử. Sự phát triển tôn giáo thờ Sa Tăng rất phức tạp. Theo Wikipedia, ngay trong thời kỳ Đế Quốc La Mã, một số giáo sĩ Thiên Chúa Giao cũng đã lén lút thờ Sa Tăng qua cái tên Baphomet và Lucifer (Thiên Thần do Thiên Chúa tạo ra, sau trở thành phản đồ, bị ném xuống địa ngục và trở thành quỷ Sa Tăng) thường hiện ra dưới hình dáng con mèo (The Knights Templar were accused of worshipping an idol known as Baphomet, with Lucifer having appeared at their meetings in the form of a cat.)

Satanic Temple ở Arkansas

- Detroit Free Press ngày 17/8/2018: “Người đàn bà đứng dậy và nhìn thẳng vào người đàn ông Da Đen tên Powell bị kết tội 148 năm tù đã làm nhơ nhớp đời bà và làm cho nó trở nên đen tối khi người đàn ông này khủng bố, cướp và xâm phạm tiết hạnh bà và người yêu của bà (buộc hai người phải làm tình trước họng súng) sáu năm về trước. Bà nói rằng bản án này sẽ làm cho thủ phạm không còn có cơ hội nhìn lại ánh sáng cuộc đời. Cùng với tám nạn nhân khác- bốn đàn ông và bốn đàn bà- gọi hung thủ là “ác quỷ” khi người đàn bà nói trước đám đông tại tòa án.”

Theo giáo lý nhà Phật, trong thế giới này đang có sáu loài, sáu cảnh giới đó là Phật, Cõi Trời, Người, Địa Ngục, Ngạ Quỷ (Quỷ Đói) và Súc Sinh sống lẫn với nhau. Tất cả đều do Tâm mà hiện ra. Hiền lành, biết thương người, sống bằng Trí Tuệ, coi chúng sinh đều bình đẳng như nhau, đó là Phật. Lòng dạ hung hiểm, làm chuyện ác độc dị thường đó là Quỷ dù mang hình dáng con người (hung thủ ở trên chính là Quỷ mang hình dáng con người, có khi rất đẹp trai hay đẹp gái). Đất nước hay xã hội hiền hòa, không chiến tranh, không hơn thua, biết yêu thương nhau đó là Cõi Trời. Chiến tranh, thù hận, nghi kỵ, ghét bỏ, tàn sát lẫn nhau đó là Địa Ngục. Loạn luân, dâm dục quá độ, lấy lõa thể, phô diễn mông, vú, bộ phận sinh dục làm giá trị, tuy vẫn mang hình dáng con người nhưng có cuộc sống của Súc Sinh.

- Yahoo News ngày 26/8/2018: “Ba trẻ vị thành niên từ 17-18 tuổi đập cửa sổ, xông vào nhà, hãm hiếp và bắt cóc một bà cụ 70 tuổi ở Memphis, Arkansas.”

- Reuters ngày 26/8/2018: “Trong vòng 10 năm, sau khi việc bán và hút cần sa được hợp thức hóa, tổng số cần sa bán ra có thể lên tới 47 tỷ Mỹ Kim, ngang với thương vụ bán bia và rượu vang gộp lại.”

Thật kinh hoàng! Không cần chiến tranh, không cần bom nguyên tử, dân Hoa Kỳ có thể bị suy đồi bởi loại ma túy này. Theo thống kê năm 2014, 15.6% học sinh Lớp Tám, 33.7% học sinh Lớp Mưởi và 44% học sinh Lớp Mười Hai hút cần sa. Còn theo thống kê của CBS, 80% trẻ vị thành niên (dưới 18 tuổi) hút cần sa. Đây là cái giá phải trả của Dân Chủ, Tự Do và Nhân Quyền. Ngăn cấm thì bị lên án là man rợ và vi phạm nhân quyền. Còn buông thả thì đất nước suy vong. Cho nên cái gì cũng phải Trung Dung. Nhân đạo quá, tự do quá là “tự hủy diệt”.

B. Tình hình thế giới:

- Business Insider ngày 15/8/2018: Đã liệt kê những quốc gia “khó lòng chinh phục nhất” (most impossible to conquer), đó là Hoa Kỳ, Nga, A Phú Hãn, Trung Hoa và Ấn Độ. Bảng xếp hạng này tương đối khách quan. Riêng đối với A Phú Hãn, một nước rất nhỏ và lạc hậu nhưng lại được mệnh danh là Mồ Chôn Của Các Đế Quốc (The Graveyard of Empires). Các đế quốc Anh, Liên Bang Sô-viết đã ôm đầu máu tại đây. Hiện giờ siêu cường Hoa Kỳ đang lún sâu vào cuộc chiến 17 năm mà chiến thắng chưa hiện ra. Nếu Hoa Kỳ rút đi mà không có chiến thắng- tức Taliban bị tiêu diệt - thì có lẽ ngàn năm nữa không một đế quốc nào dám bén mảng tới quốc gia nằm trong hóc kẹt này. Các đế quốc giống như con sư tử, nhưng A Phú Hãn lại là con nhím. Gặm con nhím, gai đâm vào cổ, sư tử chết.

- Reuters ngày 17/8/2018: “Vào ngày hôm nay Bộ Tài Chính Hoa Kỳ áp đặt trừng phạt lên một số giới chức quân sự và cảnh sát Miến Điện vì đã tham dự vào cuộc mà Hoa Kỳ gọi là ‘thanh lọc chủng tộc’ cùng những vi phạm nhân quyền khác đối với người thiểu số Hồi Giáo Rohinhgya. Thế nhưng các giới chức quân sự Miến Điện phủ nhận cáo buộc này và gọi đó là chiến dịch chống khủng bố.” Cũng theo Reuters ngày 29/8/2018, “Miến Điện bác bỏ một bản báo cáo của thanh tra LHQ yêu cầu các ông tướng cao cấp phải bị truy tố về tội diệt chủng và nói rằng cộng đồng quốc tế đã phỏng đoán sai lầm. Bản báo cáo cho thấy đây là lần đầu tiên tổ chức này đã công khai kêu gọi các viên chức Miến Điện phải bị truy tố về cuộc đàn áp tàn bạo người Hồi Giáo Rohingya năm ngoái.”

- Business Insider ngày 17/8/2018: “Hoa Lục phát động chiến dịch tẩy chay quán Cà-phê 850C tại Los Angeles mà chủ nhân người Đài Loan đã nồng nhiệt tiếp đón bà Thái Anh Văn khi trên đường đi Nam Mỹ đã ghé ngang đây. Hệ thống quán cà-phê này ở Hoa Lục đã thiệt hại 120 triệu Mỹ Kim từ khi có chiến dịch tẩy chay.”

Quán cà-phê & bánh ngọt này ở Westminster được người Việt chiếu cố, xếp hàng để mua. Người Việt mình có cái tức cười. Chửi bới, căm thù, lên án Hoa Lục cưỡng chiếm Hoàng Sa năm 1974, nhưng lại lặng thinh chuyện Đài Loan (Tàu Tưởng Giới Thạch) chiếm Đảo Ba Bình/Thái Bình của Việt Nam năm 1956. Hai ông ba Tàu cùng chiếm đảo của cha ông mình, nhưng lại thương ông Tàu Đài Loan, ghét ông Tàu Trung Quốc. Việt Nam vừa lên tiếng phản đối Đài Loan vừa tập trận lớn tại Đảo Ba Bình.

Hiện nay Hoa Lục đang quyết tâm xóa tên Đài Loan trên mặt trận ngoại giao, tức có đó nhưng không được nước nào công nhận cả. Theo tôi, nếu Hoa Kỳ công nhận Đài Loan là một quốc gia độc lập, chắc chắn Hoa Lục sẽ tấn công Đài Loan. Hoa Lục không bao giờ chịu để Đài Loan biến thành một căn cứ quân sự của Mỹ để khống chế đại lục. Theo Reuters ngày 18/8/2018, cảnh sát Trung Quốc đã bắt giữ một người đàn ông trên nhóm diễn đàn (social media) đã đặt câu hỏi tại sao không thể gọi Đài Loan là một quốc gia.

- Tổng Hợp ngày 18/8/2018: Lễ khai mạc Á Vận Hội (ASIAD 2018) đã long trọng diễn ra tại vận động trường Gelora Bung Karono của Thủ Đô Jakarta, Nam Dương. Tổng thống Nam Dương và phu nhân đã tham dự lễ khai mạc cùng 80,000 khán giả. Nước chủ nhà sẽ có 1000 lực sĩ tham gia các cuộc tranh tài. Việt Nam có 523. Khoảng 1 tỷ người trên khắp thế giới sẽ theo dõi những trận tranh tài được truyền đi qua hệ thống truyền hình trực tiếp hoặc mạng lưới điện tử.

Ngày nay các Thế Vận Hội, Á Vận Hội, Đông Nam Á Vận Hội, được coi như những sự kiện lớn của hành tinh này. Ngoài việc tranh tài thể thao, đây còn là cơ hội để bày tỏ tình hữu nghị và trình bày những nét văn hóa đặc thù của từng quốc gia. Nam Dương đã huy động 100,000 binh sĩ và cảnh sát để bảo vệ an ninh cho Á Vận Hội, ra lệnh truy quét tội phạm và bắn bỏ những phần tử phá hoại chống lại lệnh của cảnh sát. Nam Dương còn dùng cả những đội bắn tỉa để triệt hạ thành phần khủng bố. Dường như có một công thức đi đôi như bóng với hình giữa sự phát triển của một quốc gia với sự phát triển của các bộ môn thể thao. Một quốc gia nghèo đói, kém phát triển thường “lẹt đẹt” về thể thao hoặc thể thao không có gì cả hoặc chỉ có bóng tròn, bóng chuyền, chạy bộ là cùng. Cùng là Á Châu nhưng thể thao của Nhật Bản phát triển vượt bực hơn hẳn Ấn Độ và Trung Hoa.

- Yahoo News ngày 19/8/2018: “Tổng Thống Nga Putin dự trù thảo luận kế hoạch trợ giúp nhân đạo để người tỵ nạn Syria có thể trở về nước và cảnh báo bà Thủ Tướng Merkel là một đợt di dân mới sẽ tạo gánh nặng và xáo trộn. Bà Merkel tiếp Ô. Putin trong cuộc họp song phương lần đầu tiên tại Đức kể từ năm 2013 đã nói với Ô. Putin rằng Nga có trách nhiệm giúp để giải quyết một số những cuộc khủng hoảng như Syria và Ukraina. Trước khi có cuộc họp riêng với bà Merkel tại lâu đài của chính phủ ở bắc Bá Linh, Ô. Putin nói hiện nay tại Thổ Nhĩ Kỳ có 3 triệu người tỵ nạn, tại Jordanie có 1 triệu, khiến tạo gánh nặng khổng lồ lên Âu Châu cho nên điều tốt nhất là làm mọi cách để họ có thể hồi hương. Hai bên cũng đã thảo luận về ống dẫn khí đốt Nord Stream 2 đã bị Hoa Kỳ và một vài nước Âu Châu chỉ trích vì sợ Âu Châu sẽ lệ thuộc vào Nga. Năm ngoái Đức đã nhập cảng 53 tỷ mét khối khí đốt từ Nga.”

- AFP ngày 21/8/2018; “Mạc Tư Khoa và Cộng Hòa Trung Phi vừa ký văn kiện hợp tác quân sự vào ngày hôm nay, non một tháng sau khi ba nhà báo Nga bị giết ở quốc gia tao loạn này và đang điều tra việc có lính đánh thuê người Nga. Bộ Trưởng Quốc Phòng Sergi Shoigu và người đồng cấp Cộng Hòa Trung Phi đã ký văn kiện này bên lề cuộc triển lãm vũ khí 2018 (exp. Army 2018) ở ngoài Mạc Tư Khoa. Ô. Shoigu nói rằng thỏa hiệp giúp gia tăng mối liên hệ quốc phòng.”

Đây là xứ sở của Ô. Bocassa- trung sĩ quân đội Liên Hiệp Pháp sau trở thành tổng thống rồi tự phong mình là hoàng đế rồi bị lật đổ năm 1979, có con rơi tại Việt Nam tên gọi Cô Ba Xí gây ồn ào ở Miền Nam một thời.

- Reuters ngày 25/8/2018: “Tổng Thống Donald Trump đột ngột ra lệnh ngưng chuyến đi Bắc Triều Tiên của Bộ Trưởng Ngoại Giao Mike Pompeo, công khai thừa nhận rằng nỗ lực để Bắc Triều Tiên hủy bỏ chương trình nguyên tử đã bị đình trệ kể từ cuộc họp thượng đỉnh với Ô. Kim Jong Un.” Sau đó, có lúc Ô. Trump nói sẽ cho tổ chức lại cuộc tập chung với Nam Triều Tiên, có lúc không. Trong khi đó, nóng lòng với kết quả, dường như phái đoàn của Nhật Bản đã bí mật gặp phái đoàn Bắc Triều Tiên tại Hà Nội.

C. Chiến Tranh Lạnh Mới:

- Reuters ngày 24/8/2018: Cố Vấn An Ninh Quốc Gia John Bolton đã tới Mạc Tư Khoa để gặp gỡ giới chức an ninh của Nga kể từ cuộc họp thượng đỉnh Trump-Putin ở Helsinki và chuyến viếng thăm Mạc Tư Khoa của một số thượng nghị sĩ Đảng Cộng Hòa. Thế nhưng sau cuộc họp hai bên đã không thể đưa ra bản thông cáo chung. Hoa Kỳ yêu cầu nêu vấn đề Nga can thiệp vào cuộc bầu cử, trong khi Nga yêu cầu đưa vấn đề Mỹ can thiệp vào công việc nội bộ của các nước khác vào bản tuyên bố chung. Theo The Hill ngày 22/8/2018, “Tổng Thống của Bosnia Serb Republic cáo buộc Tòa Đại Sứ Hoa Kỳ can thiệp vào cuộc bầu cử của đất nước ông, điều mà Hoa Kỳ gọi là ” bàn tay bí mật” (Conspiracy Theory mà Miền Nam trước đây gọi là Bàn Tay Lông Lá). Ô. Milorad Dodik nói với Reuters rằng Cơ Quan Phát Triển Quốc Tế Hoa Kỳ (USAID) đã dùng tổ chức phi chính phủ tại đây để ảnh hưởng tới cuộc bầu cử. Thế nhưng Tòa Đại Sứ Hoa Kỳ đã bác bỏ cáo buộc này.”

- NextBigFuture.com ngày 23/8/2018: “Trung Hoa cần 10-20 năm để ngang hàng với Hoa Kỳ về kinh tế, 20-40 năm để ngang hàng với Hoa Kỳ về quân sự.” Thế nhưng theo Fox News cùng ngày, “Trung Hoa sẽ qua mặt Hoa Kỳ để trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới. Đây là lúc chúng ta phải gia tăng tốc độ.”

Gia tăng như thế nào đây? Phải giảm bớt chi phí quốc phòng để gia tăng kinh tế? Phải mở rộng thị trường và tránh dùng “ngọn roi nhân quyền và cấm vận” để khỏi mất lòng bè bạn và đồng minh? Có một nguy cơ chí tử là Hoa Kỳ có thể sản xuất mọi sản phẩm nhưng giá thành lớn quá, không cạnh tranh nổi với Trung Quốc và các nước nhỏ. Chính vì thế mà các đại công ty Hoa Kỳ muốn tồn tại phải chạy qua các nước nhân công rẻ khiến sản xuất đình trệ, nhân công thất nghiệp. Gia tăng thuế nhập cảng là để bảo vệ hàng nội địa. Nhưng đối thủ cũng gia tăng thuế nhập cảng khiến hàng của Mỹ không bán được hoặc bán chậm tại nước ngoài. Cuối cùng “chiến tranh kinh tế” không phải là giải pháp phát triển kinh tế. Hiện Hoa Kỳ và Trung Quốc đang phải đàm phán để chấm dứt cuộc chiến mậu dịch nhưng chưa đi tới đâu. Hiện nay Mỹ đang kiện Nga tại Tổ Chức Thương Mại Quốc Tế (WTO) vì Nga đã đánh thuế nhập cảng quá cao vào các hàng của Mỹ.

Hai nền kinh thế Mỹ-Hoa như nước với lửa. Một bên theo chế độ “Kinh tế tự do” chính quyền không được phép can thiệp vào các hoạt động kinh tế của tư nhân. Một bên theo chế độ “Kinh tế chỉ huy” chính quyền điểu khiển mọi hoạt động kinh tế của quốc gia. Từ một quốc gia nghèo đói, lạc hậu, nền “Kinh tế chỉ huy” đã đưa Hoa Lục lên địa vị ngang bằng Mỹ. Vậy thì trong trường kỳ chưa biết nền kinh tế nào hay hơn.

- AFP ngày 27/8/2018: “Tổng Thống Pháp Macron kêu gọi Âu Châu thôi ỷ lại vào Hoa Kỳ để bảo đảm an ninh trong lúc ông thúc đẩy một sự hợp nhất mới cho Âu Châu nơi khuynh hướng quốc gia đang gia tăng. Đức ủng hộ đề nghị thành lập một lực lượng phản ứng nhanh cỡ nhỏ và phi cơ chiến đấu được gom lại để điều khiển chung.”

Trên đời này “hết hợp rồi lại tan” là chuyện thường. Tại sao Âu Châu có thể tổ chức thành một “Liên Hiệp” dùng tiền chung, lại không thể tự lo về an ninh? An ninh ở đây là đối đầu với Nga. Tại sao không thể ký kết một thỏa ước bất tương xâm với Nga? Hiện nay Ô. Trump đang căng thẳng với các quốc gia Âu Châu qua các vấn đề thuế nhập cảng, chiến dịch cô lập Ba Tư và đòi hỏi chi phí quốc phòng phải là 3%. Nếu Hoa Kỳ rút chân ra khỏi Minh Ước Bắc Đại Tây Dương thì sức mạnh quân sự của Mỹ chỉ còn một nửa. Trong lúc Ô. Trump lạnh nhạt với Âu Châu thì Thổ Nhĩ Kỳ- một thành viên của NATO lại nồng ấm với Nga khiển nảy ra lo ngại về một sự rạn nứt trong liên minh này.

- Yahoo News ngày 28/8/2018: “Bộ Trưởng Quốc Phòng Shoigu cho biết Nga sẽ tổ chức cuộc tập trận lớn nhất vào tháng tới kể từ đỉnh cao của cuộc Chiến Tranh Lạnh, triển khai khoảng 300,000 binh sĩ có cả sự tham dự của chục ngàn binh sĩ tới từ Hoa Lục. Cuộc tập trận Vostok-2018 kéo dài từ Rặng Ural tới bờ biển Thái Bình Dương từ 11-15 Tháng Chín, 2018 với 1/3 của quân số hiện dịch, 1000 máy bay, 36,000 chiến xa và xe bọc thép và các Hạm Đội Bắc và Thái Bình Dương.”

Đây là dấu hiệu phô trương lực lượng để cho Hoa Kỳ và NATO biết sức mạnh quân sự của Nga như thế nào và cũng là biểu hiện rõ nét về sự hợp tác quân sự Nga-Hoa có thể có nếu nổ ra chiến tranh. Nếu Mỹ tiếp tục cấm vận và kiềm chế Nga, một liên minh quân sự Nga-Hoa sớm muộn cũng sẽ hình thành. Khi đó Mỹ phải đối đầu với hai siêu cường quân sự trong khi đang lún sâu vào cuộc chiến ở A Phú Hãn, Syria, cuộc xung đột Do Thái-Palestines và cuộc chiến có thể có với Ba Tư và bất hòa với NATO.

D. Tình hình Trung Đông:

- Bloomberg News ngày 15/8/2018: “Sau khi gặp gỡ Tổng Thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdorgan, Emir Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani của Qatar cam kết giúp đầu tư vào Thổ Nhĩ Kỳ 15 tỷ Mỹ Kim để ổn định tình hình tài chính của Thổ giữa lúc đồng lira mới vừa hồi phục.” CBS News ngày 16/8/2018 phổ biến hình ảnh cho thấy người dân Thổ xé đồng đô-la và dùng búa tạ đập nát điện thoại thông minh (iPhone) của hãng Apple sản xuất từ California để ủng hộ chính quyền trong cuộc chiến thương mại với Hoa Kỳ. Coi chừng cuộc chiến thương mại biến thành cuộc chiến ngoại giao và đưa tới tinh thần “bài Mỹ’. Tin tức mới nhất cho biết một chiếc xe hơi phóng qua và đã bắn một số phát đạn vào cổng tòa đại sứ Hoa Kỳ tại Ankara. Theo Fox News ngày 20/8/2018, Hoa Kỳ từ chối đề nghị của Thổ sẽ thả mục sư Tin Lành nếu Hoa Kỳ ngưng cuộc điều tra và phạt Tukish Bank cả tỷ Mỹ Kim.

Như tôi đã nói kỳ trước, phong tỏa kinh tế hay cấm vận dùng để bảo vệ an ninh, quyền lợi quốc gia hay quốc tế chứ không để bảo vệ quyền lợi của cá nhân. Nếu vì tự ái hai bên cứ kéo dài “cuộc chiến” như thế này thì bất lợi cho cả hai, trong khi Thổ là đồng minh chiến lược của NATO.

- AFP ngày 18/8/2018: Tổng Thư Ký LHQ Antonio Guterres đề nghị bốn giải pháp để gia tăng bảo vệ người Palestines ở trong khu vực Do Thái kiểm soát, từ việc gửi các toán giám sát nhân quyền và quan sát viên không vũ trang - tới việc triển khai binh sĩ hoặc cảnh sát dưới mạng lệnh của LHQ. Những đề nghị này nằm trong bản báo cáo mà Đại Hội Đồng đã yêu cầu để đối phó với việc gia tăng bạo động tại Gaza- nơi mà 171 người Palestines đã bị lính Do Thái bắn chết kể từ Tháng Ba, 2018.”

- ABC News ngày 19/8/2018: “Trong một cuộc phỏng vấn với ABC News, Cố Vấn An Ninh Quốc Gia John Bolton nói rằng ông rất chú ý tới ý kiến dùng nhà thầu tư nhân thay cho lính Mỹ để đảm đương cuộc chiến ở A Phú Hãn kéo dài đã 17 năm. Sáng kiến này đang được thảo luận tại Tòa Bạch Ốc.”

Phải chăng đây lại là kiểu “chạy làng” giống như chiến tranh Việt Nam? Sau Hiệp Định Paris, để chuẩn bị cho cuộc rút lui (Ô. Nguyễn Tiến Hưng gọi là tháo chạy) Hoa Kỳ đã thi hành kế hoạch “Việt Nam Hóa Chiến Tranh” mà báo chí còn gọi là “Thay Màu Da Trên Xác Chết”. Giờ đây dùng nhà thầu chiến tranh, tức binh sĩ do nhà thầu tuyển dụng. Rồi xe tăng, máy bay, máy bay không người lái, đại bác… cũng do “binh sĩ” của nhà thầu điều khiển - thì tôi không biết phải gọi cuộc chiến này như thế nào? Ông chủ thầu này lấy mạng lệnh gì, lấy tư cách gì để tổ chức những cuộc hành quân, bình định, an dân, tổ chức các cuộc họp hay phối hợp hành quân với NATO với các tư lệnh quân đội A Phú Hãn? Cuối cùng thì ông nhà thầu này cũng chính là đại diện của tổng tư lệnh tối cao Hoa Kỳ (tổng thống) - chứ còn ai nữa? Thế rồi những “binh sĩ đánh mướn” này bị bắt, liệu có thể gọi họ là tù binh chiến tranh (POW) của Hoa Kỳ? Hay họ chỉ là nhân viên của công ty tư nhân cho nên mặc xác họ, nhà thầu tự lo lấy, chính phủ vô trách nhiệm? Thật nhức đầu! Nguyên do cũng chỉ vì Ô. Bush Con không tính toán kỹ lưỡng, đã lao vào cuộc chiến ở một nơi mà các sử gia gọi là “Mồ Chôn Của Các Đế Quốc” (The Graveyard of Empires) cho nên đã 17 năm rồi, mỗi năm chi 5 tỷ Mỹ Kim mà chưa thấy ánh sáng ở cuối đường hầm. Theo Reuters ngày 18/8/2018, Ngoại Trưởng Mike Pompeo nói rằng đây là thời điểm cho hòa bình giữa lúc chính phủ A Phú Hãn tuyên bố ngưng bắn với Taliban. Tuy nhiên Hoa Kỳ muốn thương thảo riêng với Taliban mà không có Nga. Theo Fox News ngày 21/8/2018, “Nga nói rằng Taliban vừa chấp thuận lời mời đàm phán vào tháng tới. Sự loan báo chương trình đàm phán diễn ra giữa lúc Taliban mở rộng sự có mặt khắp A Phú Hãn và liên tục tung ra những đợt tấn công đầu tháng này, bao gồm cả vùng Ghazni một thành phố chiến lược gần Thủ Đô Kabul. Ngoại Trưởng Nga Lavrov nói rằng Mạc Tư Khoa đã mời Taliban họp vào ngày 4/9/2018 và hy vọng sẽ là cuộc đối thoại xây dựng.”

- New York Post ngày 18/8/2018: “Lính Nga hiện đang tuần tra trên Cao Nguyên Golan do một thỏa hiệp với Do Thái để tránh chí nguyện quân Ba Tư tiến vào đây.” Cuộc chiến Syria biến chuyển không sao lường trước được.

- Yahoo News UK, ngày 22/8/2018:” Một phụ nữ hoạt động nhân quyền có thể bị thi hành án tử hình – một lần nữa làm nổi bật thành tích nhân quyền của Ả Rập Sê-út. Cô Asraa al-Ghomgham đòi hỏi chấm dứt phân biệt đối xử với những người Hồi Giáo Shia và thả những tù nhân chính trị đã bị tòa án kết tội tử hình vào Tháng Tám. Quyết định thi hành – phần lớn là chặt đầu - tùy thuộc vào Vua Salman.”

- AP ngày 24/8/2018: “Tổng Thống Donald Trump vừa ra lệnh cắt số viện trợ 200 triệu Mỹ Kim cho người Palestines. Tổ Chức Giải Phóng Palestines (PLO) lập tức tố cáo quyết định này và gọi đó là thủ đoạn chính trị rẻ tiền. Và người dân Palestines và các nhà lãnh đạo sẽ không bị đe dọa và sẽ không chịu thua trước sự cưỡng ép.”

- Reuters ngày 26/8/2018: “Tổng Thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan cam kết đem lại hòa bình và an ninh cho Iraq và những vùng của Syria không đặt dưới sự kiểm soát của Thổ và nói rằng những tổ chức khủng bố ở những khu vực này phải bị loại trừ. Thổ Nhĩ Kỳ đã hỗ trợ cho vài nhóm phiến quân tại Syira, nay hợp tác với Nga và Ba Tư là những nước ủng hộ Ô. Assad để tìm giải pháp cho cuộc khủng hoảng.” Trong khi đó cũng theo Reuters, bộ trưởng quốc phòng Ba Tư đã gặp bộ trưởng quốc phòng Syria tại Damascus. Bộ trưởng quốc phòng Ba Tư nói rằng bang giao giữa hai nước mạnh mẽ và ổn định.

- Reuters ngày 27/8/2018: “Ngày hôm nay hai bộ trưởng quốc phòng Ba Tư và Syria đã ký văn kiện hợp tác quốc phòng.”

E. Tình hình Biển Đông:

- Reuters ngày 15/8/2018: “Ủy Ban Sông Mekong hoan nghênh quyết định của chính phủ Lào đình chỉ việc chấp thuận những dự án xây đập mới trong khi duyệt xét lại những đập đang xây cất, sau biến cố vỡ đập tháng vừa qua.”

- Reuters ngày 16/8/2018: “Hoa Lục bác bỏ lời kêu gọi của Tổng Thống Phi Luật Tân Duterte yêu cầu Bắc Kinh suy nghĩ lại lối hành xử tại Biển Đông và nói rằng Trung Quốc có quyền phản ứng với các tàu hay máy bay đến gần các đảo của họ. Ô. Duterte nói rằng Hoa Lục không có quyền trục xuất tàu hay máy bay đi ngang qua các đảo nhân tạo nằm trên hải lộ còn đang tranh chấp và hy vọng Bắc Kinh dịu bớt thái độ và ngưng những hành động ngăn cấm.” Theo Bloomberg News cùng ngày, Hoa Lục đã cho thiết kế những vệ tinh để nhận dạng và theo dõi các tàu, máy bay di chuyển qua các đảo nhân tạo.

Ít ra Ô. Duterte cũng phải có những lời nói “ấm lòng chiến sĩ”như thế này chứ. Đầu tư để phát triển đất nước quan trọng, nhưng hải phận bị xâm lấn, đất đai của Tổ Quốc mất rồi thì làm sao lấy lại được?

- Business Insider ngày 16/8/2018: “Hoa Kỳ cảnh báo Phi Luật Tân hãy suy nghĩ cẩn thận về dự tính mua thiết bị quân sự từ Nga, bao gồm những tàu ngầm chạy bằng điện và dầu cặn và nhấn mạnh rằng Nga không phải là người hợp tác tốt lành. Bộ Trưởng Quốc Phòng Phi Luật Tân Lorenzana nói rằng Phi cần tàu ngầm để theo kịp các nước láng giềng vì Phi không có sức mạnh quân sự ở dưới biển. Còn Ô. Duterte nói rằng nếu Phi Luật Tân mua tầu ngầm của Mỹ thì nó sẽ nổ tung (implode).” Theo Eurasia Review ngày 23/8/2018, Tổng Thống Duterte lại lên tiếng đả kích Mỹ, nhưng tìm cách làm Mỹ yên tâm khi nói rằng tầu ngầm này không dùng để chống Mỹ.

Thực ra tầu ngầm của Mỹ rất tốt không “nổ sảng” như Ô. Duterte nói. Nhưng kinh nghiệm cho thấy mua vũ khí của Mỹ sẽ phải lệ thuộc vào Mỹ. Cho nên một số quốc gia né tránh và chuyển qua mua vũ khí của Pháp hay Nga cho chắc ăn. Theo Sputnik News ngày 24/8/2018, Ô. Duterte đã từ chối lời mời chào mua phi cơ chiến đấu F-16 của Mỹ và nói rằng, “Đó chỉ là đồ vô dụng. Chúng ta là bạn, nhưng phải nhớ rằng sở dĩ như vậy là bởi nhiều năm trước đây quý vị đã biến chúng tôi thành thuộc địa. Chúng tôi không đồng ý với kiểu tình bạn như vậy”. Ký ức thuộc địa 1898- 1946 (42 năm) vẫn hằn sâu trong tâm trí người Phi Luật Tân. Tưởng cũng nên nhắc lại đây, vào ngày 18/10/2017 Nga đã tặng Phi Luật Tân 5000 khẩu AK-47 và 1 triệu viên đạn cùng 20 xe vận tải.

- Yahoo News ngày 17/8/2018: “Trong bản tường trình lượng giá sức mạnh quân sự của quốc gia trước quốc hội, Ngũ Giác Đài đã báo động về những chương trình của Hoa Lục dự định xây các nhà máy nguyên tử nổi trên những hòn đảo và bãi đá ngầm còn đang tranh chấp tại Biển Đông.”

- Tin trong nước ngày 20/8/2018: Đại Tướng Robert Brown - Tư Lệnh Lục Quân Hoa Kỳ tại Thái Bình Dương và Đại Sứ Mỹ tại Việt Nam Daniel Kritenbrink đã tới thăm và dâng hương tại đền thờ Hai Bà Trưng, Hà Nội. Nhân dịp này, Tướng Brown tuyên bố hai nước có thể học hỏi lẫn nhau để duy trì ổn định trong khu vực. Cùng lúc, Bộ Tổng Tham Mưu Quân Đội Việt Nam lần đầu tiên phối hợp với Hoa Kỳ tổ chức cuộc “Hội Thảo Điều Hành Lục Quân Thái Bình Dương thứ 42 (PAMS-42) gồm 27 nước trong khu vực Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, trong đó có Hoa Lục, Nhật Bản.

Từ việc Phó Tổng Thống Jose Biden đọc Kiều, Bộ Trưởng Quốc Phòng James Mattis lễ Chùa Trấn Quốc, tới ông tướng Brown dâng hương ở đền thờ Hai Bà Trưng…cho thấy Hoa Kỳ rất trân trọng với mối bang giao Việt -Mỹ.

F. Nhận Định:

Ngày 18/8/2018 vừa qua, tại Áo đã diễn ra một đám cưới, chính ra phải ồn ào và linh đình, nhưng lại hết sức đơn sơ. Đó là đám cưới của bà Bộ Trưởng Ngoại Giao Karin Kneissl- một chính trị gia độc lập nhưng lại được Đảng Tự Do thân Nga bổ làm ngoại trưởng. Không hề có những vị khách danh dự của Âu Châu, nhưng một vị khách đặc biệt đã được mời, đó là tổng thống của Nga Putin. Ô. Putin đã đã khiêu vũ cùng với chú rể và cô dâu.

Đây không phải chuyện tình cờ vì cô dâu là bộ trưởng ngoại giao và hành động chứng tỏ hiện giờ (ngày mai chưa biết ra sao) Áo hiện có chính sách thân thiện, không thù nghịch với Nga. Một số quốc gia Âu Châu bày tỏ tức giận vì hành động làm suy yếu lập trường mạnh mẽ chống Nga của Âu Châu đối với vấn đề Ukraina.

Hiện nay Áo có hai chính đảng, thân Nga và thân Tây Phương. Theo tôi, hai đảng này hoàn toàn vì quyền lợi của tối thượng của Áo, đảng nào cũng yêu nước, chẳng có đảng nào “bán nước” cả. Đảng thì cho rằng thân Tây Phương để có chỗ dựa chống những cuộc xâm lăng nếu có từ Nga. Còn đảng thì cho rằng hòa hoãn với Nga để tránh dính líu vào cuộc chiến thảm khốc trong tương lai chẳng có lợi gì cho Áo. Trong Tam Quốc Chí, Ngô-Thục liên minh để chống Tào. Sau khi Tào Tháo thảm bại tại Xích Bích thì Ngô-Thục biến thành kẻ thù. Trong Đệ Nhị Thế Chiến, Nga là đồng minh của Mỹ. Khi Thế Chiến II chấm dứt, Nga và Mỹ trở thành kẻ thù và thù cho tới ngày nay.

Do đó, liên minh, hòa hoãn hay chơi với quốc gia này, chơi với quốc gia kia…đều là sách lược ngoại giao của từng thời kỳ. Ngày xưa các nhà cách mạng Việt Nam cũng chạy sang Tàu làm chỗ nương tựa để chống Pháp. Nếu thù Tàu vì “ngàn năm đô hộ” thì chạy sang Tàu làm gì? Ngoại giao đa phương, tức trung lập, tức “đu dây”, tức “Lăng ba vi bộ” là chiến lược khôn ngoan nhất của các nước nhỏ. Tại Đông Nam Á, nếu đi theo Mỹ là chiến lược sinh tử ngàn đời của Thái Lan thì tại sao sau khi Mỹ rút khỏi Việt Nam, lập tức Thái Lan đuổi Mỹ và từ từ ngả theo Hoa Lục? Xin thưa, kể từ sau 1975, Mỹ mất hết ảnh hưởng ở Đông Nam Á trong lúc Hoa Lục nổi lên như một siêu cường ở vùng này về hai lãnh vực quân sự và kinh tế cho nên Thái Lan “Gió chiều nào theo chiều ấy”.

Chúng ta có thể không phục Thái Lan nhiều chuyện, nhưng Thái Lan là quốc gia khôn ngoan nhất về chiến lược ngoại giao, giữ gìn được độc lập trong khi tất cả các quốc gia Á Châu- ngoại trừ Nhật Bản đều bị các cường quốc thực dân đô hộ cả trăm năm. Nếu Nguyễn Ánh không dựa vào Pháp, cầu viện Pháp để có vũ khí, chiến thuyền đánh nhà Nguyễn Quang Trung thì Việt Nam với sự hiện diện của Hà Lan, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Nhật Bản…có lẽ đã độc lập tự chủ, chứ không bị nô lệ tủi nhục Thực Dân Pháp cả trăm năm.

Nước nhỏ mà ôm cứng lấy một siêu cường thì sớm muộn cũng trở thành tay sai hoặc mất hết chủ quyền. Nhật Bản hùng cường như thế chỉ vì nhờ Mỹ che chở về an ninh mà không thể tự chủ trong chính sách đối ngoại. Chẳng hạn dưới áp lực của Mỹ, Thủ Tướng Abe cách đây vài tuần đã phải hủy bỏ những chuyến công du tới Nga và Ba Tư. Khuynh hướng ngoại giao của hầu hết các nước nhỏ trên thế giới ngày hôm này là “đa phương”, tức giao hảo với tất cả các cường quốc để cân bằng ảnh hưởng giữa các “ông kẹ”. Muôn đời, muốn giữ nước phải có hai quyết sách: Quân sự mạnh và ngoại giao khôn khéo. Quân sự mà không có ngoại giao là quân sự mù. Ngoại giao mà không có quân sự hoặc kinh tế tự chủ là ngoại giao trên thế yếu. Muốn “kinh bang tế thế”, muốn cứu nước hay giữ yên đất nước phải thuộc nằm lòng hai yếu tố này. Nếu không sẽ là một thảm họa - thảm họa chiến tranh hay thảm họa nô lệ. Ngoại giao đa phương còn có nghĩa là “Tứ hải giai huynh đệ”, chỉ có bạn, không có thù. Không bao giờ lên tiếng chỉ trích bạn bè hay các “ông kẹ”, mặc cho các siêu cường giết nhau, muốn làm gì thì làm. Lo cho đất nước mình trước (Our Country First). Chính sách ngoại giao đa phương cũng có nghĩa là giả ngơ giả điếc, “Thủ khẩu như bình “. Nước nhỏ phải hiểu biết tất cả những diễn biến và chiều hướng quốc tế. Ngoại trừ những vấn đề liên quan đến quyền lợi của đất nước thì mới lên tiếng. Còn chuyện thế giới đều biết hết nhưng không nói ra. Trong ngoại giao, làm tức là nói. Chẳng hạn, mời tổng thống Hoa Kỳ tới thăm đất nước mình, tức là kết thân với Mỹ để làm đối trọng chống Hoa Lục mà không cần phải nói ra mà cả thế giới đều biết.

Hiện nay các quốc gia Đông Nam Á đang theo đuổi chiến lược ngoại giao”đu dây”. Điều đó có nghĩa là cần sự hiện diện quân sự của Mỹ ở mức vừa phải để duy trì ổn định, nhưng hợp tác với Hoa Lục để phát triển và cũng để không biến Hoa Lục thành kẻ thù. Và trong tương lai có thể hợp tác cả với Nga. Tân Thủ Tướng Mã Lai, mặc dù vừa hủy bỏ một số dự án đầu tư nhiều tỷ Mỹ Kim của Trung Quốc, nhưng cũng đã vội vã thăm viếng Bắc Kinh. Trong cuộc gặp gỡ với Chủ Tịch Tập Cận Bình ngày 22/8/2018, Thủ Tướng Mã Lai Mahathir nói rằng chính sách của Mã Lai đối với Trung Hoa không có gì thay đổi. Ô. Mahathir đã cùng Thủ Tướng Lý Khắc Cường chứng kiến việc ký kết một số thỏa thuận giữa hai nước như gia tăng hoán đổi tiền tệ và nhập cảng nông phẩm của Mã Lai. Từ những diễn biến nói trên, chúng ta có thể nói rằng Mã Lai vẫn cần sự hợp tác và đầu tư của Hoa Lục nhưng thận trọng hơn người tiền nhiệm.

Đã qua rồi thời kỳ “chỉ có Mỹ và không biết có ai hết ”. Nếu mai đây con hổ, con sư tử, con báo không còn ăn thịt con bò, con nai nữa…thì nước lớn mới thôi ăn hiếp nước nhỏ. Nước lớn nào cũng muốn lôi kéo các nước nhỏ để làm “đồng minh” nhưng thực tế là tay sai để chống lại nước lớn khác. Do đó, sách lược giữ nước muôn đời của các nước nhỏ là: “Ngả nghiêng như cây tre” để tránh gẫy đổ trong cơn bão tố. Trong cơn bão tố, cây cổ thụ trăm năm tróc gốc, nhưng cây tre vẫn đứng khơi khơi vì biết ngả nghiêng theo chiều gió. Thế nhưng phải hiểu rằng tuy thân tre mềm, nhưng gốc tre rất cứng và chằng chịt bám xuống đất. Điều đó có nghĩa là muốn “Đu dây”, “Lăng ba vi bộ”, “Đa phương” phải có bản lĩnh vững vàng, nội công phải thâm hậu, tức lãnh đạo phải tài giỏi và ổn định được dân tình. Đất nước hỗn loạn, chia năm xẻ bảy là mồi ngon cho ngoại bang. Thương trường gian trá, lừa đảo, tàn bạo như thế nào thì chính trường quốc tế cũng tàn bạo, gian trá và bất công như thế. Cứ thử đọc lại lịch sử nhân loại 100 năm nay sẽ thấy. Cá nhân thì còn có luật pháp che chở. Còn quốc gia thì ai che chở cho mình đây? Liên Hiệp Quốc chăng? Xin thưa, kể từ 1945 biết bao nhiêu quốc gia bị xâm lăng, lật đổ, chia cắt, dội lên đầu cả chục triệu tấn bom, chục triệu dân thường bỏ mạng…có thấy LHQ lên tiếng bênh vực không? Và nếu có bênh vực thì “chuyện đã rồi”, nước mất nhà tan. Cho nên Lão Tử dạy muốn sống thì phải biết . Biết thời biết thế và phải tự lo lấy: Lo trong và lo ngoài.

Lo trong là lo phát triển kinh tế, ổn định dân tình. Lo ngoài là một chính sách ngoại giao khôn khéo. Ngày nay nhà lãnh đạo cũng như nhà nông, lo toan trăm bề. Khi nào “Trời yên bể lặng, mới yên tấm lòng” như bài ca dao của dân ta dưới đây:

Người ta đi cấy lấy công,
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.
Trông trời, trông đất, trông mây,
Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm.
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng.

Nếu thái bình mà biết lo như Thượng Tướng Trần Quang Khải dạy: “Thái bình nghi nỗ lực” thì “Vạn cổ thử giang san” tức núi sông này bền vững muôn đời.

.

Đào Văn Bình

(California ngày 31/8/2018)